In de greep van het medialeger

In Ethiopië – een land met meer dan 100 miljoen inwoners – dreigt een crisis die de kern van de democratie bedreigt: de uitholling van persvrijheid. Journalisten zoals Fanuael Hailemariam hebben weinig keuze, het is zwijgen of ballingschap.

In 2018 was er een sprankje hoop, toen Ethiopië gevangen journalisten vrijliet en honderden websites deblokkeerde. Dit moment van optimisme was echter van korte duur. Het uitbreken van de oorlog in Tigray, een semiautonome regio, gevolgd door conflicten en onrust in de regio’s Amhara en Oromia, bracht het land terug naar een harde mediacontrole. Op de Wereldpersvrijheidsindex van 2024 staat Ethiopië op de 141e plaats van de 180 landen, een daling ten opzichte van de 130e plaats in 2023.

Internationale aandacht gaat vaak uit naar een paar bekende gevallen, maar talloze minder bekende journalisten worden dagelijks bedreigd. Deze onzichtbare helden, die onvermoeibaar achter de schermen werken, verdwijnen soms zonder dat iemand weet waar ze zijn, zonder erkenning of bescherming. De regering misbruikt de Wet tegen haatzaaiende uitspraken en desinformatie, die onafhankelijke journalistiek hindert. En sommige journalisten werken noodgedwongen voor de regering, gechanteerd met bedreigingen tegen hun familie of de angst dat hun privéleven openbaar wordt gemaakt.

Mediasoldaten

Een ander complex element in dit verhaal is de Yemidia Serawit, oftewel het medialeger. Dit is een door de regerende Prosperity Party georganiseerde groep journalisten die hun professionele ethiek hebben ingeruild voor politieke gunsten. Ze functioneren als propagandisten en activisten van de regering. Daardoor raakt waarheidsgetrouwe verslaggeving vertroebeld en worden collega’s die zich wel aan journalistieke principes houden onderdrukt.

Het medialeger vergroot de overwinningen van de regering uit, verspreidt desinformatie en coördineert aanvallen op onafhankelijke journalisten via sociale media. In ruil voor hun loyaliteit ontvangen ze financiële voordelen, waarmee een zorgvuldig samengesteld narratief van regeringssucces wordt gecreëerd, terwijl dissidente stemmen worden gesmoord.

Als journalist in Ethiopië heb ik zelf ook zware repressie van de overheid meegemaakt. Tijdens de oorlog in Tigray, waarbij volgens de VN 300.000 tot 600.000 mensen stierven, probeerde ik de waarheid over de wreedheden aan het licht te brengen. Mijn pogingen werden beantwoord met intimidatie, arrestatie en fysiek geweld. De veiligheidsdiensten van de regering martelden mij zowel lichamelijk als geestelijk, in een poging me het zwijgen op te leggen. Ik werd in ondergrondse cellen vastgehouden en met de dood bedreigd. In 2022 lukte het me om hieraan te ontvluchten. Daarom noem ik mijn situatie geen ballingschap, maar het ontsnappen aan de dood.

Het medialandschap van Ethiopië wordt vandaag de dag voornamelijk gecontroleerd door staatsmedia, met weinig ruimte voor onafhankelijke stemmen. De meeste journalisten werken onder zware druk, wat leidt tot zelfcensuur en een gebrek aan kritische berichtgeving. Ondanks aanzienlijke beperkingen blijven verschillende onafhankelijke media vasthouden aan hun inzet voor waarheid en rechtvaardigheid, zoals platform The Reporter. Te midden van aanhoudende intimidatie blijven ze vechten voor persvrijheid in Ethiopië.

Foto via Kalefan Archive

Dit artikel verscheen eerder in 360 Magazine. Het kwam tot stand in samenwerking met Free Press Unlimited.