Wapens brengen geen vrede naar Syrië, alleen maar illegale immigranten

In deze serie schrijft Salwa Zaher over de reis van Syrië naar Nederland. Met haar ervaringen wil zij Nederlanders laten zien welke dilemma’s ze tegenkomt als statushouder, vrouw, moeder van twee kinderen en Syrische journalist in Nederland. In deze derde column beschrijft ze haar tocht op de vluchtelingenboot van Alexandrië – Egypte naar Genua – Italië.

Voordat ik uit Syrië moest vluchten was ik als journalist al eens te gast in het Europees parlement. Na een paar jaar oorlog ben ik veranderd van een normale burger in een illegale burger en van een illegale immigrant in een vluchteling. En ik ben veranderd van een mens met alle rechten in een illegaal mens die alle rechten verloren heeft.

Op de kust van Alexandrië verloor ik mijn menselijkheid

Toen ik contact opnam met een smokkelaar dacht ik alleen aan een manier om naar een veilig land te gaan. Egypte werd een ondraaglijke plek voor mijn dochters. Alles gebeurde stiekem en het contact ging via-via. Op het moment dat ik afscheid nam van mijn gezin besefte ik dat mijn lot moeilijk was geworden. Tegelijkertijd moest ik mijn lot confronteren en accepteren, omdat niemand zijn lot kent.

In de bus van Caïro naar Alexandrië waren alle mensen bang. De buschauffeur was erg gespannen. Hij zei dat wij onze rugzakken moesten verbergen onder onze benen. Hij was bang voor de politiecontroles langs de weg. Zijn angst benadrukte dat wij illegale goederen waren. Op dat moment vergat ik mijn blije en legale tijd die ik met mijn dochters in Alexandrië had doorgebracht. Alle bezienswaardigheden in Alexandrië waren waardeloos in mijn ogen. Alexandrië werd de eerst stap van mijn illegale reis. Zij werd de plaats van illegale dromen.
Aan het einde van de dag moesten wij wachten in een donker bos vanwege de politie op de kust. In dit bos ontmoette ik de smokkelaars. Met hun zaklampen konden zij mij wel zien, maar andersom zag ik niets. Ik hoorde wel verschillende harde stemmen van mannen die schreeuwden en probeerden met hun handen onze lichamen te betasten. Het was het afschuwelijkste en meest onmenselijke moment in mijn leven. Wij moesten op de grond slapen. De grond onder mijn billen was nat. Ik moest plassen en mijn behoefte doen, maar de smokkelaars zeiden dat als iemand wilde plassen kon hij of zij dat op zijn plek doen. Ik was niet verdrietig maar boos over de omstandigheden waardoor ik in deze vervelende situatie terecht was gekomen. Mijn brein kon het niet geloven.

Ik herinner mij hoe ik met een vrachtwagen naar de kust van Alexandrië werd gebracht en daar moest wachten op onze boot. Ik herinner mij hoe ik moest rennen op het strand van Alexandrië en op een oud smal vissersbootje moest springen waarmee vluchtelingen naar Europa werden gesmokkeld. Ik moest vechten met de zee en haar golven om het kleine bootje te bereiken. Alles was verdronken in de angstaanjagende duisternis. Je hoorde alleen de stem van de golven en het geratel van de motor. Een grote golf sloeg over mij heen. Ik werd nat en zwaar en kon mij niet meer bewegen. Ik hief mijn ogen op tot de hemel en riep om de hulp van God. Op dat moment zocht ik alleen God. Niemand anders kwam in mijn gedachten op. Terwijl ik met de golven vocht, voelde ik opeens een menselijke hand die mij aanspoorde om vooruit te gaan. Hij gaf mij een duwtje in de rug zodat ik het eerste bootje bereikte. Op dat bootje zag ik sommige vrienden uit mijn groep. Ik voelde mij rustiger, maar de gevaarlijkste stap moest nog komen: in een ander bootje springen midden op de Middellandse zee. Ik hoorde alleen maar mensen schreeuwen, huilen en vloeken. Het was een hel op zee. Na een halfuur varen, sprongen wij op een andere boot waarmee wij naar de hoofdboot werden gebracht.

Uiteindelijk zat ik met 107 andere mensen op de boot. Ik was bang, heel bang. De eerste vier dagen had iedereen last van zeeziekte. Er werd alleen maar overgegeven. Op dat moment was er geen verschil tussen mannen en vrouwen. Ik was drie dagen bewusteloos, op de vierde dag werd ik wakker. Ik opende mijn ogen en zag de kleur van de zee. Het was een eindeloze mooie blauwe vlakte. Ik stonk en schaamde mij dood. Mijn kleren zaten vol met vlekken en om mij heen zag ik mensen die nog meer stonken en viezer waren dan ik. Alleen de zee was rustig en de zon spiegelde in het water. De golven leken met elkaar te spelen. Op zulke boten duren de dagen en nachten lang. Daar was ik als een monnik, ik mediteerde en probeerde om alles te onthouden.

Op het dak van de boot gleden mijn herinnering af naar mijn stage bij het Europees Parlement. Mijn stage was in 2010 en ik was toen een Syrische journaliste. Ik kon eenvoudig een Schengenvisum aanvragen en gemakkelijk naar Brussel reizen. In 2010 was ik een normaal mens die recht op leven en werk had. Mijn Engels was goed genoeg om mee te communiceren. Ik heb daar verschillende parlementaire lezingen bijgewoond over illegale immigratie, geweld tegen vrouwen in oorlogsgebieden en integratieproblemen in Europa. Ik schreef toen over deze onderwerpen als iets abstracts vanuit mijn journalistieke invalshoek. Eigenlijk wist ik niet precies hoe deze mensen zich voelden. Maar toen zat ik op het dak van dat rotte bootje onder de bloedhete zon en begreep ik alles. Ik kan uren en uren over geweld tegen vrouwen en seksuele intimidatie schrijven.

Op de zevende dag begon ik mijn documenten te zoeken. Ik ontdekte dat mijn documenten allemaal nat waren geworden en het water alles had vernield. Mijn toestand werd ingewikkelder en ons lot was niet moeilijk, maar dodelijk. Ik bevond mij in een nieuwe situatie waarin ik moest bewijzen dat ik een Syrische burger was.

Na zeven dagen werden wij in de Italiaanse wateren door een olietanker opgepikt vanuit de kapotte boot en naar Genua gebracht. Op dat moment realiseerde ik me dat ik nu een illegaal mens was zonder legale documenten. Ik kon niet begrijpen wat er echt was gebeurd. Na mijn zeeziekte had ik ook een landziekte en moest ik zelf mijn reis voortzetten. In Italië reisde ik zwart. Ik nam de trein van Genua naar Milaan en daarna naar Frankrijk. Daar zag ik een politieman, maar ik durfde hem niet in zijn ogen te kijken. Van Frankrijk naar België en uiteindelijk ben ik op het treinstation in Amsterdam aangekomen.

‘Alle slimme wapens zijn dom in de oorlog’

Nu na zeven jaar kan ik niet begrijpen waarom de EU Syrië sancties heeft opgelegd, waarom alle ambassades hun deuren in Syrië hebben gesloten, waarom alle organisaties weigerden mij te redden van de dood. Ik ontdekte dat sommige mensenrechtenorganisaties alleen met Qatar en Saudi-Arabië samenwerkten. Ik heb contact opgenomen met ‘Reporters without borders’, maar zij negeerden mijn aanvraag. Alle internationale maatregelen tegen het regime van Syrië hebben alleen slechte consequenties voor onschuldige mensen, die hier niet tegenop kunnen boksen. Alle wapens brengen geen vrede naar Syrië, alleen maar verwoesting. Alle raketten van Amerika, Rusland en Turkije en zelfs raketten van het regime verjagen de mensen uit Syrië naar buurlanden en verder naar Europa. Alle slimme wapens zijn dom in de oorlog, want ze kunnen niet het verschil zien tussen schuldigen, onschuldigen en terroristen. Amerikaanse wapenschepen die in de Middellandse zee liggen tonen zonder twijfel aan dat de politiek en politici de Syrische Revolutie hebben veranderd van een ongewapende revolutie in een internationaal gewapend conflict, alleen maar om te investeren in de bloedige lange termijn oorlog in het Midden-Oosten.

Documentaire De Oversteek: Door regisseur George Kurian. Gedurende twaalf maanden wordt een groep Syrische vluchtelingen gevolgd die in de zomer van 2014 vanuit Egypte naar Europa vlucht, op zoek naar een veilig bestaan. Salwa Zaher was ook aan boord van de boot, deze tocht werd gefilmd door Rami Aramouni.

Fotografie: Salwa Zaher in documentaire ‘De Oversteek’ van George Kurian, Rami Aramouni – Ikon – NPO