‘Vrijheid is meer dan niet gestraft worden’

Handan Tufan werkte meer dan zes jaar als journalist in Turkije. De angst dat de Turkse autoriteiten haar in de gevangenis zullen zetten, dreef haar dat jaar naar Nederland.

In Turkije schreef Handan voor verschillende mediaplatforms over mensenrechten, minderheden en vrouwenrechten. Dit zijn voor de Turkse autoriteiten ‘heel gevoelige onderwerpen’. En precies om die reden wilde Handan journalist worden. ‘In Turkije hoor ik bij de minderheden. Ik ben Koerdisch. Uit ervaring weet ik hoe zwaar het bestaan voor minderheden is. Zij hebben geen podium. Ik wilde hun stem zijn.’

Documentairemaker

Eerder studeerde Handan Film Design and Direction aan de Dokuz Eylüluniversiteit in Izmir. ‘Tijdens mijn studie maakte ik mijn eerste documentaire, Satilik Gelinler (Bruiden te koop). Deze documentaire gaat over meisjes met een psychische aandoening of handicap die worden uitgehuwelijkt aan oude mannen in Koerdistan en Turkije. Na mijn studie volgde mijn tweede documentaire: Death Pit: Tandir, over een gruwelijk ongeval in de stad Van.’

Zwijgen is geen optie

‘In Turkije worden de feiten verdraaid of verzwegen, ten gunste van de politieke autoriteiten en de machthebbers’, vertelt Handan. ‘Tijdens de laatste militaire campagne in de Koerdische gebieden vermoordde het Turkse leger een kind en verklaarde in de media dat Koerdische strijders de daders waren. Ik werkte daar toen als verslaggever en zag het tegenovergestelde om me heen gebeuren.’ Toch is Handan geen activist. ‘Nee, helemaal niet. Ik behoor niet tot een politieke partij. Ik zie om me heen dingen gebeuren die aan het publiek moeten worden overgebracht. Die behoefte heb ik als journalist, maar bovenal als mens. Als ik erover zwijg, krijg ik daar spijt van.’

Ondanks dat ze goed op de hoogte was van het politieke systeem in Turkije en de alomaanwezige ‘onzichtbare hand’ van de inlichtingendiensten, was ze als journalist niet bang. Ze had andere zorgen. ‘Na de laatste verkiezingen was de sfeer bijzonder gespannen. Ik wist dat wat ik schreef heel gevoelig lag bij de autoriteiten. Ik vreesde dat ik gearresteerd zou worden en mijn journalistieke werk niet zou kunnen voortzetten. Daarom ben ik weggegaan.’

Handan vond ONfile

Toen Handan in Nederland kwam, ging ze meteen op zoek naar een manier om als nieuwkomer en journalist te kunnen werken. ‘Ik ken niemand hier. Op Google vond ik de website van ONfile. Ik legde contact en sloot me bij hen aan. Ze hebben me enorm gesteund.’
Met de hulp van ONfile kon Handan vier artikelen voor de website RFG Magazine schrijven. ‘Eindelijk ben ik in een land dat de persvrijheid respecteert. Nu wil ik over alle onderwerpen schrijven die me al jarenlang bezighouden. De Koerdische kwestie in Turkije, vrouwenrechten en de beperkingen van de persvrijheid daar. Dat alles wil ik overbrengen aan de Nederlandse lezer.’

Aandacht vragen voor onschuldige gevangenen

Haar artikel over de Koerdische vluchteling Amed, die toen hij veertien jaar was werd gearresteerd, is haar het meest is bijgebleven. ‘Er zitten veel onschuldige mensen in Turkse gevangenissen. Sommigen zijn nog kinderen. Amed is er slechts een van. Ik wilde van de vrijheid in Nederland gebruikmaken om aandacht te vragen voor de onmenselijke manier waarop deze gevangenen worden behandeld.’

Nederland beter leren kennen

Momenteel schrijft Handan niet. Ze heeft een ander doel waarop ze zich wil concentreren. ‘Nadat ik enkele artikelen had gepubliceerd, zag ik in hoe belangrijk het als journalist is om de Nederlandse taal te kennen. Daar wijd ik me momenteel volledig aan.’
Bovendien is Handan heel nieuwsgierig om meer over de Nederlandse cultuur en samenleving te weten te komen. ‘Ik wil me aanpassen aan dit land. Daarom heb ik interesse in de geschiedenis, regels en wetten van hier, en in hoe alle verschillende groepen, religies en nationaliteiten vredig samenwonen in zo’n klein gebied.’

Vrijheid en objectiviteit

Handan verheugt zich erop in september te kunnen starten met een master visuele antropologie. ‘Deze studie sluit goed aan op mijn Turkse opleiding. En ik wil graag nieuwe vaardigheden opdoen bij het onderzoeken. Die kunnen me ook weer verder helpen bij mijn wens om onderzoeksjournalist te worden.’ Inmiddels volgt Handan dagelijks de Nederlandse media. Ze wil goed op de hoogte zijn. En ze blijft zich verbazen over de grote ‘vrijheid’ en ‘objectiviteit’ hier. ‘De overgrote meerderheid van de media in Turkije is in handen van Erdogan en zijn partij. Er is dus maar één stem. Dat in Nederland alle stemmen bestaansrecht hebben, is bijzonder,’ benadrukt ze.

Haar ervaring in Turkije maakt haar wel een beetje voorzichtig. ‘Door mijn ervaringen weet ik dat vrijheid veel meer is dan dat je niet gestraft wordt of gevangen wordt gezet voor wat je schrijft. Ik ben de grenzen van wat je hier wel en niet kan zeggen nog aan het aftasten.’

‘Een wereld zonder oorlogen’

Handans grootste wens is ‘een wereld zonder oorlogen.’ ‘Oorlog is voor mij het beeld van de verbrande lijken van Koerdische jongeren die door het Turkse leger waren vermoord. Toen ik die zag, voelde alles zinloos. Oorlogen gaan voorbij, maar hun effecten zijn onuitwisbaar.’
Handan heeft een ‘dubbel plan’ voor haar toekomst. ‘Ik probeer om hier in Nederland grond onder mijn voeten te krijgen als zelfstandig journalist, en ik kijk er ondertussen naar uit dat Turkije een vrij land wordt. Als dat gebeurt, zit ik in het eerste vliegtuig terug naar mijn voormalige woonplaats Diyarbakir.’

Foto door Negin Zendegani

Dit interview is afkomstig uit het Handboek Journalistieke Inburgering.