Voormalig Egyptisch premier voor de rechter in VS

Burgers moeten gezagsdragers aansprakelijk kunnen stellen voor hun daden, stelt Rehab Darwish. In Egypte is dit niet het geval. Een nieuwe rechtszaak in de VS tegen voormalig premier Al-Beblawi biedt hoop.

In Egypte heeft het regime in de afgelopen zestig jaar laten zien dat straffeloosheid de norm is voor de heersende elites en de top van het leger, de politie en de gerechtelijke macht. Deze mensen hoeven geen enkele verantwoording af te leggen over hun daden. Deze toestand is verergerd tijdens het huidige regime van president Abdel Fattah Al-Sisi.

In 2013, toen Al-Sisi nog minister van Defensie was, zei hij in een uitgelekte video: ‘Een agent die met kogels of een granaat een demonstrant dodelijk verwondt, wordt niet vervolgd en de demonstranten weten dat.’ Wat Al-Sisi toen zei is bewaarheid geworden. In de afgelopen zes jaar is geen enkele dader uit de elite voor een Egyptische rechtbank verschenen. Een gevolg hiervan is een toename van het aantal wetsovertredingen.

Marteling

Het huidige regime heeft deze straffeloosheid zo ver doorgevoerd dat de elite zeker kan zijn van haar immuniteit. Maar nu lijkt er onder hen één te zijn die de dans niet ontspringt en ter verantwoording wordt geroepen. Dit dankzij een rechtssysteem waar misbruik, geweld en marteling niet verjaart en waarvan de Egyptisch-Amerikaanse activist Mohammed Sultan gebruik maakt. Hij startte bij het districtshof in Washington in de VS een rechtszaak tegen voormalig interim-premier Hazem Al-Beblawi, coupleider Abdel Fattah Al-Sisi, zijn officemanager Abbas Kamel, voormalig minister van Binnenlandse Zaken Mohammad Ibrahim en een aantal andere ambtenaren, die hij verantwoordelijk houdt voor zijn onrechtmatige gevangenneming en marteling in een Egyptische gevangenis.

Belangrijke stap

Hazem Al-Beblawi woont nu in Washington, waar hij werkt als algemeen directeur van het IMF-bestuur. Dat gaf Sultan de kans om een civiele procedure tegen hem te starten. Dankzij de Torture Victim Protection Act kunnen slachtoffers van marteling in de VS compensatie eisen, ook als de misdaden zijn gepleegd door buitenlandse ambtenaren in andere landen. De andere aangeklaagden wonen niet in de VS, maar kunnen wel bij verstek worden veroordeeld. De zaak tegen Al-Beblawi is een belangrijke stap in het aansprakelijk stellen van de beulen van het regime. Het biedt ook hoop dat andere voormalige en huidige ambtenaren ter verantwoording worden geroepen in gelijksoortige rechtszaken die door Egyptische activisten in het buitenland worden aangespannen.

Deep state

Mohammed Sultan is niet de eerste die Egypte’s hoge ambtenaren aansprakelijk probeert te stellen. Tijdens de revolutie van januari 2011 eisten revolutionairen en activisten eisten dat leider van het voormalige regime Hosni Mubarak en zijn handlangers ter verantwoording werden geroepen. De ‘deep state’ bleek echter zo verankerd dat ondanks de val van Mubarak er niemand voor een rechter hoefde te verschijnen. Maar de onvrede over deze straffeloosheid groeit. De roep om verantwoording is recentelijk veel terug te zien op sociale media. Activisten en advocaten hebben de hashtag #ممكن_تتحاسب (#jijzalterverantwoordingwordengeroepen) gelanceerd voor berichten over geweld door het Egyptische regime. De eisen van de Egyptenaren zijn simpel: “Leven, vrijheid, sociale rechtvaardigheid, en menselijke waardigheid”. Het antwoord van het regime?  “Vreedzaam met bloed, moord en brand”.

Garantie

Veel Egyptische juristen roepen op aansprakelijkheidsstelling tot een basale voorziening te maken. Alleen op die manier kunnen slachtoffers hun waardigheid behouden en kan worden recht gesproken over diegenen die onschuldigen laten vervolgen, martelen en vermoorden. Met hun uitgesproken steun aan de door Sultan aangespannen zaak, heeft een aantal journalisten nu duidelijk gemaakt dat er een dag moet komen waarop “criminelen” verantwoording moeten afleggen.

De stap van Sultan is geen kleine. Ze wijzen erop dat het niet langer kan dat Egyptenaren dagelijks sterven door marteling, verwaarlozing, armoede en ziekte. Ook heeft Sultans rechtszaak in juni activisten en juristen aangemoedigd het concept van aansprakelijkheid weer toe te passen op de vele gevallen van gewelddadige acties sinds de revolutie van 2011, de bloedbaden van 2013 en het daarop volgende misbruik in gevangenis door staatsveiligheidsdiensten.

Activisten stellen dat de enige garantie om bloedbaden en geweld tegen burgers te voorkomen het ter verantwoording roepen en straffen is. Dat is geen politieke of ideologische zaak, er moet gewoon recht worden gesproken.

Foto: Hazem El-Bablawi, hier tijdens een IMF-vergadering in 2011 (fotograaf: Simone D. McCourtie / World Bank)