Verlangen naar het oude Iran

In 1979 vond de islamitische revolutie in Iran plaats. De koning, sjah Mohamaad Reza, werd uit Iran verbannen en het land werd bestuurd door een president en islamitische geestelijken. Iraanse schrijver Hamed A. Nadoshan ziet nu een jonge generatie Iraniërs die verlangt naar het tijdperk van voor de islamitische revolutie.

Veertig jaar zijn verstreken sinds de dood van de sjah en nu hoopt de  jonge generatie dat zijn oudste zoon, kroonprins Reza Pahlavi, terugkeert naar Iran. Volgens deze jonge generatie was Iran in het tijdperk van de sjah een vrolijk en vrij land. De mensen genoten van hun leven. Vrouwen hoefden geen hoofddoek te dragen, mannen en vrouwen konden samen in de zee zwemmen, jongeren gingen naar discotheken en kroegen. Ze dansten en dronken. Het Iraanse paspoort en nationale valuta – de rial- hadden geloofwaardigheid en waarde.

Hoe groot de groep Iraniërs is die verlangt naar de terugkeer van de Pahlavi’s is niet bekend, maar op sociale media zijn ze goed vertegenwoordigd; er zijn veel mensen met foto’s van de koninklijke familie op hun profiel. Op deze pagina’s staan foto’s van Reza Shah, de sjah, koningin Farah Diba, kroonprins Reza Pahlavi en en zijn oudste dochter Nur Pahlavi. De accounts publiceren hun berichten meestal met de hashtag #KingdomWithPahlavi. Deze hashtag is zelfs trending geweest op Twitter. In de ogen van de nieuwe generatie is de koninklijke familie Pahlavi een moderne familie. Net als een groot deel van de Iraniërs; mensen die niet willen leven onder islamitische wetten.

Een schatkist aan informatie

Ik herinner me mijn tienerjaren, waarin ik voor de boekenkast van mijn vader stond en lang naar zijn boeken staarde. Het waren de jaren negentig en heel veel boeken van revolutionaire schrijvers lagen nog in de boekenkast van mijn vader.

Een schat zit meestal verstopt onder de puinhopen. En daar vond ik mijn schat. Er lag een boek met een rode kaft, het boek van Charles Baudelaire, Les Fleurs du mal. Ik bofte dat ik dit uit de boeken van mijn vader had gekozen. Het boek was nog vóór de islamitische revolutie in het Perzisch vertaald en gepubliceerd. En zo kwam ik in de wereld van de literatuur en de tijd van de sjah binnen.

Taboes in de literatuur

En ik herinner me alle problemen als schrijver met strikte islamitische wetten in Iran. De enorme berg van verboden stond mij tegen. Ik mocht in mijn verhalen bijvoorbeeld geen erotische beelden beschrijven. Het is verboden om woorden als ‘borst’ te gebruiken. In Iraanse verhalen en boeken hebben personages nooit seksueel contact met elkaar.

Ik was gek op erotische literatuur en volgde schrijvers als Markies de Sade, James Joyce en Vladimir Nabokov. Uiteraard zijn boeken van deze schrijvers verboden in Iran en kun je alleen hun boeken via internet vinden en lezen. Ikzelf schreef erotische verhalen thuis, achter mijn computer, en sloeg deze op. Niemand wist dat ik schrijver was, behalve mijn computer.

Artistieke vrijheid

En ik herinner me 2012. Toen ik Iran verliet en mijn eerste roman werd gepubliceerd door een Iraanse uitgever in London.

Mijn geschriften waren geleidelijk uit mijn computer aan het vrijkomen. In een periode van zeven jaar in ballingschap schreef ik twee filmscripts, zeven toneelstukken, produceerde ik meer dan duizend minuten aan radioprogramma’s en werden drie van mijn boeken gepubliceerd.

Ik fantaseer nu dat ik in de tijd van de sjah leef en dat ik Iran niet meer hoef te verlaten, omdat ik in die historische periode vrijelijk kan schrijven.

In het Iran voor de islamitische revolutie werkten kunstenaars met grote vrijheid. Abbas Nalbandian heeft bijvoorbeeld twee toneelstukken geschreven genaamd Poef en En plotseling… Poef is een erotisch verhaal en het tweede toneelstuk is geschreven als kritiek op een van de islamitische mythen. De beroemde regisseur Nosrat Karimi heeft een film over een van de strikte islamitische wetten gemaakt. Ashurbanipal Babilla heeft een fototentoonstelling gehouden met foto’s van zijn penis. Tahmineh Mirmirani heeft een film gemaakt over het leven van twee lesbiennes.  Het regime van de sjah liet deze kunstenaars niet alleen vrij, maar steunde hen ook.

Onder het huidige regime is het voor Iraanse kunstenaars echter alleen in het buitenland mogelijk om vrij te werken.

Verlangen naar het verleden

Ongeveer acht miljoen Iraniërs wonen buiten Iran. De meesten van hen geloven niet in de ondertekende islamitische wetten. De vrouwen dragen de islamitische hijab niet. Mensen drinken alcohol. Ze gaan naar casino’s en discotheken, ook al zijn dansen en gokken verboden in Iran. De jongens en de meisjes gaan in vrijheid met elkaar om.  Ook in Iran leven mensen op dezelfde manier, maar in het geheim. Omdat het regime de westerse levensstijl wil tegengaan. Het drinken van alcohol, het dansen en ongehuwde seksuele contacten zijn bij islamitische wet verboden.

Ongetrouwde mannen en vrouwen die seksueel contact hebben, krijgen zweepslagen en vrouwen die hun hoofddoek afdoen, krijgen een gevangenisstraf. Maar de nieuwe generatie wil een normaal leven ervaren. Zonder bang te hoeven zijn voor straf.

En ik zit nu in Nederland, in Rotterdam. Te ver van mijn eigen land. Elke dag kijk ik naar mijn laptopscherm en volg ik het nieuws uit Iran.

En ik zie een grote groep jonge Iraniërs, die de periode van de sjah niet hebben gekend, verlangen naar het land van voor 1979. Ze zijn hun geschiedenis niet vergeten.

Cartoons: Lisa Witmond