Tussen Damascus Opera House en het Concertgebouw hangt mijn trieste ziel

In deze columnserie schrijft Salwa Zaher over de reis van Syrië naar Nederland. Met haar ervaringen wil zij Nederlanders laten zien welke dilemma’s ze tegenkomt als statushouder, vrouw, moeder van twee kinderen en Syrische journalist in Nederland. In haar zevende column ziet ze het vroegere Damascus terug in het hedendaagse Amsterdam.

Vol heimwee zoek ik naar Damascus. Mijn ziel hangt tussen realiteit en dromen. Tussen heden en verleden. Ik probeer elke dag de normale activiteiten te ondernemen als moeder die haar kinderen moet stimuleren om een nieuw leven te accepteren. Maar niets helpt tegen mijn trieste geest. Ik voel me niet al te best. Als ik in Amsterdam ben, vergelijk ik de stenen van de oude muren met die in Damascus. Ik probeer altijd overeenkomsten te vinden tussen beide steden. Amsterdam en Damascus hebben allebei een belangrijke geschiedenis. In de oude muren van Amsterdamse gebouwen zie ik de muren van de historische citadel in Damascus en haar oude theater. De oude stad werd in 1979 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.

Op elke hoek zoek ik naar het Umayyadenplein waaraan het Damascus Opera House ligt. Soms voelt het alsof daar mijn ziel achtergebleven is. Als ik op het Museumplein in Amsterdam sta, word ik jaloers. Amsterdam staat bij toeristen bekend als de stad van liefde, muziek en dans. Maar niemand weet hoe Damascus voor 2011 was. Het was een bruisende stad, met veel verschillende soorten muziek en dansgroepen. Op elke hoek van Damascus zag je een andere uiting van de Syrische cultuur.

Muziekontwikkeling

In Amsterdam zoek ik altijd naar het Damascus Opera House, want daar heb ik mijn oudste dochter als kleine ballerina gezien tijdens de openingsceremonie. Dit beeld zit in mijn geheugen gegrift. Het muziekinstituut, verschillende theaters, het Opera House en de Citadel waren mijn favoriete plekken. Ik schreef over de culturele activiteiten die daar georganiseerd werden of interviewde een steracteur. Ook besteedde ik daar waardevolle tijd met mijn kinderen, die er muziek leerden spelen, optraden en balletuitvoeringen gaven.

Op afspraak bij het Conservatorium

De eerste maanden in Nederland zocht ik een muziekschool voor mijn dochters. Per e-mail vroeg ik aan muziekscholen wat de mogelijkheden voor mijn kinderen waren. Sommigen zeiden dat ze geen Arabische muziek onderwezen, anderen gaven geen antwoord. Ik herinner me dat ik een keer vanuit Doetinchem naar Amsterdam ging om een muziekschool voor mijn kinderen te zoeken. Ik wist niet dat je een afspraak moest maken met de administratie. Ik dacht dat het beter was om gewoon langs te gaan, omdat ik dat in Syrië meestal deed. Ik nam de tram en kwam aan bij een groot gebouw; het Muziekgebouw aan ’t IJ. Alleen wist ik niet hoe ik binnen kon komen.

Opeens zag ik iemand door een grote deur komen en ik vroeg hem naar een muziekcursus. Hij was heel aardig en stelde mij een paar vragen over het niveau en de leeftijd van mijn kinderen. Hij raadde mij aan om naar het Conservatorium te gaan.

Ik nam een andere tram richting het Conservatorium van Amsterdam. Bij de balie vroeg ik de receptionist of mijn kinderen muziekles konden krijgen. Uiteindelijk begreep ik dat het heel moeilijk is om in een westers land een geschikte opleiding te vinden in de Arabische muziek. Er was geen muziekschool voor Arabische instrumenten. Het kon mijn geluk over de hereniging met mijn gezin niet bederven. Na een jaar wachten konden mijn kinderen eindelijk naar Nederland komen.

Van jasmijn naar wiet

Nu, na vier en half jaar, is Amsterdam de hoofdstad van mijn toekomst. Als ik heimwee heb, reis ik direct naar het Concertgebouw of het Muziekgebouw aan ’t IJ omdat ik daar kan zitten zonder te huilen over mijn herinneringen die ik allemaal verloren ben. Nu vult de geur van wiet en hasj de lucht in Amsterdam, zoals de geur van jasmijn dat in Damascus deed.

Mijn dochters, die oed en qanun spelen, krijgen in Amsterdam geen muziekles, maar zij kunnen Arabische muziek spelen op bekende podia zoals Paradiso, Podium Mozaïek, het Bimhuis, het Muziekgebouw aan ’t IJ en het Concertgebouw. Mijn oudste dochter is gestopt met ballet maar ze speelt nog iedere dag muziek. Als ik haar op het podium zie en luister naar de klanken uit haar instrument, kan ik mijn tranen niet bedwingen. Niet omdat ik verdrietig ben, maar omdat haar muziek, het podium en het publiek mij meenemen naar de andere kant van de wereld, naar mijn geliefde podium in Damascus.

Ik sluit mijn ogen om haar voor mij te zien als een kleine ballerina die op het grote podium in het Damascus Opera House danst met haar instrument.

Foto boven: Creative Commons
Foto onder: privécollectie Salwa Zaher