Reinout Hellenthal maakte een film over nieuwkomers: ‘Integratie komt wel van twee kanten’.

Zayn ging onlangs in premiè in Assen en wordt aangeboden aan scholen en maatschappelijke organisaties. Daarnaast is de film ingestuurd  naar diverse filmfestivals. In de film probeert de Syrische statushouder Zayn zijn plek te vinden in Nederland.

Hij werkt in een supermarkt en leert de taal, maar vindt meerdere hindernissen op zijn weg. Uiteindelijk weet hij welke stappen hij moet zetten om er te komen. Het verhaal is gebaseerd op verhalen van voormalige vluchtelingen die door hun veerkracht en doorzettingsvermogen uiteindelijk hun draai weten te vinden.

Hellenthal (42) is uit Indonesië geadopteerd. Als kind werd hij aangesproken op zijn huidskleur en op zijn niet-Nederlandse uiterlijk. ‘Ik heb me op heel veel manieren buitengesloten gevoeld’, vertelt hij. Als kind op de lagere school kreeg Hellenthal de opmerking dat hij geen Nederlander was, omdat hij uit een ander land komt. ‘Dat begreep ik niet, ik voelde me gewoon Nederlander maar omdat ik geadopteerd was, voelde die opmerking als een verwijt. Voor een kind is dat erg naar.’

Het is een ervaring die Hellenthal gevormd heeft en die hij meeneemt in de verhalen die hij vertelt met Zayn. ‘Elke film die ik maak komt uit mezelf. Dat geldt ook voor Zayn. Ik kan me door mijn achtergrond goed voorstellen hoe het is om naar een ander land te komen.’

De directe aanleiding voor het maken van de film is het Syrische vluchtelingenkoor New Life Choir in Groningen. Vier jaar geleden hoorde Hellenthal het koor voor het eerst zingen. Hij besloot ter plekke daar iets mee te doen. ‘Ik vond het zo bijzonder dat ze Nederlandse liedjes zingen en nog in heel goed Nederlands bovendien.’

Het koor heeft een bijdrage geleverd aan de titelmuziek en heeft een rol in de film. Koorlid Rabee Al Mardini (30) herkent zich in de film. ‘Drie jaar geleden sprak ik de taal nog niet goed en voelde ik me eenzaam. Een vriend nodigde mij uit om te komen zingen in het koor. Vanaf de eerste keer voelde ik dat ik een van hen was en wilde ik mee blijven zingen.’

Hellenthal vult aan: ‘Toen ik het verhaal van de film vertelde aan de koorleden, zei Rabee: ‘Dat is ook mijn verhaal.’ Later stuurde hij me een tekst die hij had geschreven over zijn ervaring als nieuwkomer in Nederland. Dat raakte me.’ Zo zijn de verhalen van het vluchtelingenkoor inspiratie voor de film geweest.

Al Mardini moest door de oorlog uit Syrië vluchten en kwam in 2016 naar Nederland, alleen en zonder zijn familie. De eerste jaren in Nederland waren moeilijk. Hij voelde zich vaak eenzaam. Door de muziek kon hij zich verbinden met de samenleving hier. Het gaf zijn leven weer perspectief.

Nu volgt hij een opleiding tot elektrotechnicus en werkt hij als elektromonteur. ‘Muziek gaf me de energie om vol te houden. Door het koor heb ik veel mensen leren kennen en door te zingen slaan we een brug naar de Nederlanders.’

Het belangrijkste onderwerp in de film is omkijken naar elkaar. Volgens Al Mardini kun je pas integreren wanneer je je bij de feiten neerlegt. Als je niet naar het verleden kijkt maar naar de toekomst. ‘We moeten doorgaan, we hebben geen andere keuze, maar integratie komt wel van twee kanten.’

In een scène in de film zie je hoe Zayn een plek probeert te vinden tussen zijn collega’s, maar vaak opmerkingen krijgt vanwege zijn taal en achtergrond. Je ziet hoe een boze klant hem in een supermarkt aanspreekt, maar Zayn niet precies begrijpt wat hij wil. Op dat moment stapt een collega naar voren die zegt: ‘Laat hem maar, hij weet niks, hij komt uit een AZC.’ Waarop Zayn boos naar buiten loopt. ‘Nederlanders moeten nieuwkomers ook de kans geven om te laten zien wie ze zijn en wat ze kunnen’, zegt Al Mardini.

De film spreekt zowel Nederlanders als nieuwkomers aan. Nederlanders wordt een spiegel voorgehouden; ze zien door de ogen van nieuwkomers hoe het is om hier te moeten integreren. De film is ook bedoeld voor nieuwkomers die nog niet weten hoe zij hun weg kunnen vinden in de samenleving.

Zayn laat zien dat je kunt slagen wanneer je op jouw manier een weg probeert te vinden, of dat nu door muziek is, theater of iets anders. Hellenthal: ‘Ik probeer de verbinding met de samenleving te zoeken met mijn films, zoals het koor dat doet met muziek.’

Na afloop van de première kwam er een Nederlandse vrouw naar Hellenthal toe. Ze vertelde dat ze zich ging opgeven voor vrijwilligerswerk in een asielzoekerscentrum. Hellenthal: ‘Als ik één persoon heb geïnspireerd tot een beter begrip voor nieuwkomers en tot actie heb aangezet, dan heeft mijn film zijn doel bereikt.’