Ook in Nederland meer racisme door corona

Sinds het uitbreken van de coronacrisis wordt de wereld regelmatig opgeschrikt door racistische incidenten. Ook in Nederland. ‘Als je het meldt, maak je het probleem zichtbaar.’

Het virus discrimineert niet, iedereen kan besmet raken. Maar de strijd tegen de pandemie heeft ons niet verenigd, de wereld is juist verder gefragmenteerd geraakt. Racistische incidenten en vreemdelingenhaat lijken wereldwijd toe te nemen. Zo kreeg een Vietnamese kunstconservator eind maart per mail van een andere conservator te horen dat ze beter niet kon deelnemen aan een Britse kunstbeurs, “omdat ze zou worden gezien als een virusdrager”, meldde The Guardian.

Afrikaanse klanten de deur gewezen

In april lanceerden de Chinese autoriteiten in de zuidelijke stad Guangzhou een campagne. Afrikanen, die in die stad een grote gemeenschap vormen, moesten in thuisquarantaine. Anderen werden het land uitgezet en hotels, winkels en restaurants wezen Afrikaanse klanten de deur, schreef het Amerikaanse Time.
In Koeweit werden sinds de uitbraak buitenlanders massaal ontslagen en gedeporteerd en zijn bepaalde isolatiemaatregelen specifiek gericht op gebieden met veel buitenlanders. En dan hebben we het nog niet eens over de twee Franse artsen die suggereerden dat Afrika een laboratorium voor het coronavaccin zou moeten worden, omdat het daar zou ontbreken aan maskers en andere beschermende middelen.

Oproep tot solidariteit

Michelle Bachelet, de VN-mensenrechtencommissaris, riep op 27 februari 2020 lidstaten op om discriminatie als gevolg van het virus te bestrijden, en om solidariteit te tonen met mensen van een andere afkomst. Volgens klachtenbehandelaar Melisa Gonzalez van Bureau Gelijke Behandeling Flevoland (BGBF) is ook in Nederland racisme toegenomen sinds de komst van corona.
In februari ontstond ophef over het zogenaamd satirische coronalied ‘Voorkomen is beter dan Chinezen’, waarin radio-dj Lex Gaarthuis van Radio 10 als het typetje Toon de schuld voor het virus legt bij de Chinezen. “Daarover hebben we 96 meldingen gehad”, zegt Gonzalez. “Daarnaast hebben we nog een aantal meldingen gehad van mensen die naar aanleiding van het ‘coronalied’ op straat en andere publieke plekken beledigd zijn.”
Een Nederlandse studente van Chinese afkomst werd met mishandeld toen ze een groep mannen die het nummer in haar bijzijn zongen daarop aansprak. Ze hield er een hersenschudding aan over. Alleen omdat ze hen vroeg te stoppen met zingen.
Op een vlucht van KLM van Amsterdam naar Seoul had de bemanning een briefje op een van de toiletten gehangen met de mededeling dat het toilet was gereserveerd voor bemanningsleden. Het briefje was alleen in het Koreaans geschreven, terwijl minstens de helft van de passagiers van een andere nationaliteit was. KLM bood daarvoor zijn excuses aan.

Mensen met een beperking

Gonzalez krijgt ook veel meldingen die zijn gerelateerd aan de coronamaatregelen. “Mensen met een beperking ervaren bijvoorbeeld veel problemen. Denk aan ademhalingsproblemen bij het dragen van een mondkapje in winkels, horeca en op andere plekken. Mensen in een scootmobiel of rolstoel kunnen geen winkelwagen meenemen, wat nu verplicht is.” Dit soort meldingen is de laatste tijd sterk toegenomen, aldus Gonzalez.

College voor de Rechten van de Mens

Het BGBF registreert en rapporteert klachten en neemt ze in behandeling. Daarbij baseert het zich op de Nederlandse, Europese en internationale wetgeving over discriminatie. Gonzalez: “We geven advies en begeleiding aan slachtoffers en bemiddelen bij conflicten.” Daarnaast doet het Bureau aan preventie via voorlichting, trainingen en gastlessen. BGBF  adviseert beleidsmakers en ondersteunt (lokale) organisaties. Gonzalez: “Bovendien houden wij meldingen in kranten en op sociale media in de gaten, en kijken we welke commentaren en reacties worden gepubliceerd.”
“Bij klachten over racisme en discriminatie proberen we eerst te middelen tussen de partijen en kijken we wat voor oplossingen kunnen worden gevonden. Als dat niet lukt gaan we kijken naar andere mogelijkheden”, zegt Gonzalez. “Dan kunnen we een zaak bijvoorbeeld voorleggen aan het Collega voor de Rechten van de Mens. Dat kan geen straffen opleggen, maar een oordeel van het College heeft wel effect.”

Preventie en bewustwording

Toch is met preventie veel meer te bereiken, denkt Gonzalez. Het BGBF organiseert bijeenkomsten en trainingen voor zorg & welzijn professionals en maatschappelijke organisaties die te maken krijgen met discriminatievraagstukken. Ook werkt het bureau samen met gastdocenten op scholen met expertise en ervaringsdeskundigheid over racisme, vooroordelen en discriminatie. “Zo krijgen leerlingen inzicht in de oorsprong van discriminatie en leren ze wat je ertegen kunt doen.”
Onbewuste voorkeuren en vooroordelen kunnen volgens Gonzalez leiden tot discriminatie. “Ik vind het heel belangrijk dat we ons bewust worden van onze vooroordelen, en samen oplossingen bedenken. Bewustwording kan zorgen voor gedragsverandering en kan bijdragen aan het verminderen van discriminatie. Daarom is het belangrijk om melding te doen van discriminatie. Ook anoniem”, vertelt Gonzalez. “Als je het meldt, maak je het probleem zichtbaar.”

Beeld: Esparta Palma, via Flickr (CC BY 2.0)