Mahtab, haar nieuwe land en minister Blok

Na lange tijd kom ik Mahtab, die ik een paar keer heb ontmoet op Iraanse feesten, weer tegen in een café. Ze zit net als andere studenten achter haar laptop. Ik weet dat ze net met een masteropleiding is begonnen. Ze zit te werken maar zodra ze me ziet, nodigt ze me uit om samen een kop koffie te drinken en bij te praten. Ik vraag naar haar studie en het leven hier: ik ben nieuwsgierig naar haar mening over en belevenissen in haar nieuwe land.

Mahtab kwam vier jaar gelden uit Iran naar Nederland. Na de asielprocedure begon ze meteen met de inburgeringscursus. Dat vond ze een piece of cake en ze ging meteen door met de masteropleiding tot ict-specialist. Ze begint spontaan te vertellen over haar nieuwe leven en ik zie dat ze het belangrijk vindt om haar gedachten met mij te delen. “Ik voel me goed, nu, en het lijkt wel alsof ik opnieuw geboren ben: een nieuwe taal, een nieuw land en nieuwe vrienden. Allemaal mooi en zeer belangrijk, toch? Natuurlijk heb ik tegelijkertijd veel heimwee: ik mis mijn ouders en familie, maar dat is nu eenmaal zo. Er was geen andere keuze: ik moest uit mijn geboorteland vluchten. Ik was altijd op zoek naar meer vrijheid, meer ruimte voor mezelf. Als hoogopgeleide vrouw heb ik in Iran veel energie en tijd verloren aan dat zoeken naar vrijheid en gelijke rechten in alle opzichten. Thuis, op school en later op de universiteit, op mijn werk en in de samenleving, nergens voelde ik me vrij en ‘gelijk’. Ik ga nu mijn best doen om mijn dromen hier te verwezenlijken. De inburgeringcursus was de eerste stap in het ontdekken van de nieuwe woorden, geuren, smaken en beelden. En intussen ga ik verder met mijn dagelijks leven in Nederland. Hoe meer ik over mijn nieuwe land te weten kom, hoe beter. Ik ben trouwens benieuwd hoe ik een plek, mijn eigen plek in Nederland, kan veroveren. Dat is een uitdaging waarmee ik vol overtuiging bezig ben.”

Wat bedoel je precies met je eigen plek?

‘Een plek waar ik me thuisvoel, maar ik wil ook zo snel mogelijk een baan vinden. Eigenlijk gewoon: huisje, boompje, beestje. En ik wil iets terugdoen voor mijn nieuwe landgenoten en de samenleving.’

En, voel je je al een beetje thuis?

“Ja, al ben ik hier pas vier jaar. Als ik tegen mijn Nederlandse vriendin met Turkse achtergrond zeg dat Nederland mijn nieuwe land is en ik me hier thuisvoel, lacht ze en zegt: ‘Na vier jaar ben jij geen echte Nederlander en vanwege je etnische achtergrond word je dat ook nooit. Ik ben hier geboren en opgegroeid, maar in de ogen van ‘de echte Nederlander’ ben ik de eeuwig Turk.’ Toch ben ik het niet met haar eens. Wat ik zelf voel is echt en belangrijk, niet wat anderen over mij denken. Als ik het gevoel heb dat ik thuis ben, dan ben ik thuis. Ik ben realistisch en weet dat de meeste mensen andere ideeën over buitenlanders hebben. In hun ogen blijf ik altijd een vreemdeling, iemand met een verblijfsvergunning, maar met een ander accent. Het is een feit dat ik voor de rest van mijn leven geconfronteerd zal worden met de vraag ‘Waar kom je vandaan?’ Nu heb ik nog geen last van die vraag, misschien denk ik er over tien jaar anders over.”

Wat valt je op in Nederland?

“Als je van de ene op de andere dag in een ander land komt te wonen, ga je – bewust en onbewust – vergelijken. Mensen hebben overal dezelfde behoeften, maar ze hebben wel verschillende culturele en religieuze kenmerken. Nederland heeft vele, mooie en unieke, gezichten. Het valt mij bijvoorbeeld op dat schilderen en tekenen in Nederland de meest populair kunstvorm is. Alleen in de Amsterdams Jordaan wonen al tweehonderd schilders. Duizenden kunstenaars en een paar honderd musea in zo’n klein land! En elke dag een nieuwe tentoonstelling in een grote of kleine stad. Dat vind ik heel bijzonder. Rembrandt, Van Gogh en Mondriaan zijn in mijn ogen dichters die hun gedichten schilderen. Zo is Iran een land van dichters, je komt ze overal tegen. God weet hoeveel er zijn! Dichten is in Iran de hoogste kunstvorm. De grote dichters, zoals Ferdosie, Roemie en Hafez, hebben een goddelijke status. Hun graftempels worden jaarlijks door duizenden bewonderaars bezocht. Zelfs in een bakkerij, restaurant of theehuis zie je grote lijsten met Perzische poëzie hangen. Wat in Nederland met kleur wordt verteld, wordt in Iran met woorden gezegd. En ja, ik vind Amsterdam een geweldige stad. Een metropool. Er wonen mensen uit de hele wereld met zoveel verschillende achtergronden. Je hebt alles in deze stad. Het westen en het oosten komen elke dag bij elkaar. Op de werkvloer, in yoga- en tai chi-zalen, in restaurants en cafés en in de kunst- en muziekhallen. De grootste boeddhistische tempel van Europa vind je in hartje Amsterdam, bij de Zeedijk.”

Heb je ook contact met mensen uit andere landen?

“Ja, met allerlei mensen: mijn klasgenoten komen uit het hele land en uit de hele wereld. Er is een oude hoogleraar bij die twee wereldoorlogen heeft meegemaakt. Een Chinese buurvrouw, vrienden uit Eritrea, een Marokkaanse slager, een Surinaamse begeleider, noem maar op. Ik was dan ook erg teleurgesteld dat VVD-minister Blok van buitenlandse zaken in een besloten bijeenkomst zei dat hij ‘geen vreedzame multiculturele samenleving kent en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.’ Hij zei verder dat hij geen enkele multiculturele samenleving kent waarin mensen op vreedzame wijze naast elkaar leven. Ik kon het niet geloven: wat een domme en gevaarlijke uitspraak! Die doet denken aan de rassentheorie. Vooral het woord “genetisch” maakt mij woedend. Ik ontken natuurlijk niet dat er verschillen en conflicten tussen volkeren bestaan. Maar er zijn ook talloze vreedzame multiculturele samenlevingen over de hele wereld. Alleen al het feit dat in een stad als Amsterdam, met zijn achthonderdduizend inwoners, meer dan 180 verschillende etniciteiten naast elkaar in vrede leven, bewijst dat de beweringen van minister Blok niet kloppen. Kijk ook eens naar het aantal gemengde huwelijken. In ons bloed zit het dna van veel verschillende volkeren, het resultaat van talloze interculturele liefdesrelaties!”

Ik bestel nog twee glazen rode wijn om hierop te proosten.

Op 5 september debatteerde de Tweede Kamer over de uitspraken van minister Blok. Ondanks de grote woorden en de heftige discussies die hij ermee opriep, mag hij aanblijven als minister. Blok stelde tijdens het debat dat hij niet had moeten zeggen dat “het diep in onze genen zit dat we een overzichtelijke groep willen hebben en dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met onbekende mensen.” Hij had de discussie hierover inderdaad beter aan wetenschappers en biologen kunnen overlaten! Iets waarmee PVV-leider Wilders het overigens niet eens is: hij vindt dat Blok gebrek aan ruggengraat vertoont door terug te komen op zijn uitspraak.