Is het niet racisme dat onbeschaafd maakt?

Wat maakt het uit of een vluchteling uit Oekraïne komt, of uit landen in het Midden-Oosten of Afrika? Iederéén heeft het recht in veiligheid te leven.

‘Ze zijn niet zoals de Irakezen en de Syriërs!’, riep de Amerikaanse CBS-correspondent Charlie D’Agata terwijl hij verslag deed van de oorlog in Oekraïne. D’Agata vond de invasie van Oekraïne niet te vergelijken met oorlogen in Irak of Afghanistan, omdat Oekraïne ‘beschaafder’ zou zijn. Hij legde uit dat ‘Kiev relatief beschaafd is, Europees, het is een stad waar je geen oorlog verwacht of hoopt dat het niet zal gebeuren.’
Hij moest zijn excuses aanbieden nadat zijn opmerking op sociale media tot verontwaardiging leidde en hij werd beschuldigd van racisme. De verslaggever verklaarde dat hij bedoelde dat Oekraïne de afgelopen jaren geen conflict van deze omvang had meegemaakt, in tegenstelling tot andere landen die constant te maken hebben met oorlog.
Maar D’Agata was niet de enige die een onderscheid maakte tussen de ‘beschaafde’ Oekraïners en vluchtelingen uit het Midden-Oosten of Afrika.

‘Vaag verleden’

De NOS heeft het vrijwel altijd over ‘migranten’ als vluchtelingen uit het Midden-Oosten of Afrika afkomstig zijn, bijvoorbeeld als er weer eens mensen op boten uit Libië komen. Nu het gaat om mensen uit Oekraïne gebruiken ze wél steeds het woord ‘vluchtelingen’.

‘Oekraïense vluchtelingen zijn niet de vluchtelingen die we gewend zijn, dus we zullen ze verwelkomen, dit zijn slimme en goed opgeleide Europeanen’, zei de Bulgaarse premier Kirill Petkov in een televisieverklaring. Hij vervolgde: ‘Ze hebben geen vaag verleden, alsof ze terroristen zijn.’ Bij de rechtse Franse zender BFM waren soortgelijke geluiden te horen: ‘We hebben het niet over Syriërs die vluchten voor bombardementen door een regime dat wordt gesteund door Poetin. Dit gaat over Europeanen die auto’s rijden zoals de onze en hun leven proberen te redden.’ Een columnist van de Britse krant The Telegraph schreef over Oekraïense vluchtelingen: ‘Ze lijken op ons. Dat maakt het zo schokkend. Oekraïne is een Europees land. De mensen kijken Netflix en gebruiken Instagram, stemmen in vrije verkiezingen en lezen ongecensureerde kranten. Het is geen oorlog in een arm en ver land.’

‘Beschaafd’ Nederlands

Kennelijk ben ik een onbeschaafd persoon omdat ik uit Syrië vluchtte. Ik studeer journalistiek en loop stage en werk als vrijwilliger, maar ik heb geen blauwe ogen. Ik spreek drie talen, maar mijn moedertaal is Arabisch. Ik heb de ‘beschaafde’ Nederlandse nationaliteit, maar ben van Syrische afkomst.
Mijn niet-beschaafde zus studeert als doktersassistent en mijn andere zus studeert in de zorg. Ze werken allebei in een ziekenhuis om patiënten te helpen. Mijn onbeschaafde moeder leerde me om alle mensen en rassen te respecteren, hard te werken en mijn dromen na te jagen. Ik heb eraan gewerkt om moedig te zijn in het licht van moeilijkheden, bij te dragen aan de opbouw van de samenleving waarin ik leef, en nooit mijn waardigheid op te geven. Mijn religie heeft me geleerd eerlijk te zijn en de behoeftigen te helpen.

Solidair, maar boos

Ik zocht op Google naar de betekenis van niet-beschaafd. Google zegt dat een onbeschaafd persoon iemand is die niet sociaal, cultureel of moreel gevorderd is. Maar voor sommige mensen omvat beschaving kennelijk het hebben van Europese kenmerken of westerse wortels. Maar zijn het niet racisme, onwetendheid en onrecht die mensen onbeschaafd maken?
Wat maakt het uit of iemand zwart of wit is, blauwe of bruine ogen heeft, uit een westers of Arabisch land komt, een hoofddoek draagt of niet? Iedereen heeft het recht in veiligheid te leven. Oorlogen, moorden en vernietiging zullen nooit normaal zijn, en dit verschilt niet van land tot land, of het nu Arabische of Europese landen zijn.

Ik ben solidair met het Oekraïense volk en voel hun lijden, maar tegelijkertijd voel ik me boos over het vermogen van sommige mensen om zelfs in tijden van oorlog en dood racisme te etaleren.

Dit artikel verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en Dagblad v/h Noorden.
Foto: Oekraïense vluchtelingen aan de Oekraïens-Moldavische grens, 1 maart 2022. credit: UN Women/Aurel Obreja