In het hoofd van Bashar al-Assad

Zaterdagochtend slaakte president Assad een zucht van verlichting. De westerse aanval die zojuist had plaatsgevonden was beperkt, en het Westen had verklaard dat er geen verdere aanvallen zouden volgen. Donderdagavond lag dat nog anders. Het had hem angst aangejaagd. maar hij probeerde zich te beheersen en rustig te blijven. Trump leek weliswaar terug te krabbelen, maar de Britse premier May benadrukte dat Assad echt moest worden afgestraft voor de inzet van chemische wapens op de rebellenenclave Douma vorige week.

Eigenlijk begrijpt hij niet waarom de westerse wereld ditmaal zo boos is. Hij doet toch niets nieuws? Ook in het verleden bombardeerde hij zijn volk en gebruikte hij chemische wapen. Hij deed dat voor en na de komst van Trump. Sinds hij zijn revolutie begonnen was, had het Westen hem herhaaldelijk gewaarschuwd. Maar deze keer is het anders. Wat vreemd!

Toen hij vorige week besloot chemische wapens te gebruiken, had hij een ander scenario in zijn hoofd. Zijn kaarten lagen goed. Erdogan, die eerder zijn vijand was, is nu tevreden met de Turkse controle over Afrin. Saoedi-Arabië stelde zijn vertrek niet langer als voorwaarde voor vredesonderhandelingen; in de overgangsperiode mag hij blijven. Leden van Europese parlementen kwamen bij hem op bezoek en Trump had aangekondigd het Amerikaanse leger uit Syrië terug te trekken. Terwijl hij Oost-Ghouta aanviel, waardoor een nieuwe vluchtelingenstroom op gang kwam, strafte niemand hem.

Wat is het verschil deze keer? Waarom is de westerse wereld nu zo boos? Kwam het door de chemische wapens en de beelden van de slachtoffers? Hun aantallen namen al lang toe! Hij gebruikte ditmaal chemische wapens omdat hij de situatie moe is. Hij is de winnaar, en wil deze oorlog op het grondgebied van Syrië zo snel mogelijk beëindigen, in zijn voordeel. Hij wil starten met de heropbouw van Syrië, terug aar hoe het zeven jaar geleden was, voor de oorlog, was. Hij wil niet dat deze situatie langer duurt.

Hij is oorlogsmoe en wil deze periode afsluiten. De inzet van chemische wapens kan daarbij veel tijd en moeite besparen. En de slachtoffers zijn toch zijn onderdanen, hij is vrij om met hen te doen wat hij wil. Hoe ze gedood worden, verandert daar niets aan. Hij weet wat goed en kwaad is en wat zijn volk nodig heeft. Dat zijn regime goed is, heeft hij de laatste zeven jaren wel bewezen. Met chemische wapens kan hij de oppositie verbrijzelen. Dan zal voor iedereen duidelijk zijn dat hij de enig juiste president voor Syrië is.

Hij wacht nu tot de ook landen die daar nog aan twijfelden, hem als winnaar erkennen. Dat is belangrijk: dan krijgt hij zijn controle over de regio weer terug, met moorden en terreuraanvallen in Irak, Libanon en de Palestijnse gebieden. Op dit ogenblik is hij slechts een pion in de handen van Iran en Rusland en lijkt het tijdperk dat hij de regie in het gebied had, ver weg. Maar hij heeft er nooit aan getwijfeld dat die tijd zal terug keren. Gisteren nog schreef een Nederlandse journalist die als buitenlandcorrespondent in Syrië werkt, dat de Syrische bevolking de strijd moe is terug wil naar de situatie van voor de oorlog, welke prijs zie daarvoor ook moeten betalen. Nu zijn de chemische wapens die prijs.

Al noemde de Amerikaanse president hem ‘het beest Assad’, toch geloofde hij niet dat de westerse wereld hem nu zou straffen. Want hun ingrijpen zou het Midden-Oosten pas echt destabiliseren! Donderdagmorgen had hij Velayati, de hoogste adviseur van de Iraanse president, nog in Damascus ontmoet; die had hem dringend geadviseerd dit argument naar voren te brengen. Alleen hij en Iran zorgen voor stabiliteit in het Midden-Oosten. Dat ze dat soms doen met grensoverschrijdende milities of chemische wapens, ach, dat zijn bijzaken. Alleen de stabiliteit in de regio telt. Maar waarom is er nu ineens ophef over zijn prijzenswaardige streven? Misschien heeft het te maken met het nucleaire akkoord tussen Iran en het Westen?

President Assad piekert zich suf. Ondertussen probeert hij van de Iraanse adviseur en Poetin duidelijkheid te krijgen over zijn eigen toekomst. Wat doen zij als Trump hem aanvalt? Ze weigeren hem duidelijkheid te verschaffen, en herhalen alleen dat hij moet blijven benadrukken dat elke westerse inmenging de stabiliteit van de regio verder in gevaar brengt. Natuurlijk volgt hij dat advies op. Maar hij kan de herinnering aan het einde van Mommar al-Qadafi en Saddam Hoessein niet van zich afschudden. Ook zij waarschuwden immers de wereld tegen verdere destabilisering in de regio!

Assad was donderdagavond alleen in zijn paleis. Hij was angstig. Damascus was donker en stil, de stad wachtte op de aanval van Trump. Zijn paleis was vrijwel leeg. Niemand begreep dat hij chemische wapens gebruikte om de oorlog te bekorten. Zou hij nu een hoge prijs betalen voor zijn loffelijke poging het proces te versnellen? Hij is er al zeven jaar in geslaagd die prijs te ontlopen.

Assad wacht op geruststellende berichten. Misschien komen die, misschien niet. Hij is het wachten moe. Misschien kan hij even gaan slapen.

Eerder gepubliceerd in het Nederlands Dagblad [18 april 2018]; geschreven met hulp van Karin Spaink.