Het Vergezichtenfestival stelt verhalen van vluchtelingen centraal

Op 11 juni vindt in azc Grave de eerste editie plaats van het Vergezichtenfestival. Tijdens dit bijzondere festival  presenteren azc-bewoners en bekende schrijvers hun verhalen en gedichten aan bewoners en publiek van buiten.

Vluchtelingen leven met onuitgesproken verhalen, van zowel de beste als de meest hartverscheurende momenten. Een prachtige, traditionele bruiloft, afstuderen aan een universiteit of kwetsbare tijden gaan gepaard met persoonlijke verhalen die, als ze niet worden gedeeld, mogelijk in de vergetelheid raken.

Het ontvluchten van oorlog en vervolging om vervolgens duizenden kilometers van huis te leven: vluchtelingen kunnen niet gescheiden worden van hun unieke verhalen. Een nieuw hoofdstuk in het leven beginnen en het vertellen van persoonlijke verhalen in een gastmaatschappij komt niet zonder uitdagingen. Culturele elementen, en met name taal, kunnen een drempel zijn voor het uiten van jezelf in een nieuwe omgeving.

Gevoel van leegte

Nederland is door de jaren heen een thuis geworden voor duizenden vluchtelingen uit Afrika, het Midden-Oosten, Azië en Zuid-Amerika. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is de overheidsinstantie verantwoordelijk voor het verwerken van asielaanvragen. Vanwege de complexiteit van dit proces heeft de instantie veel tijd en middelen nodig om ieder individu te behandelen.

De wachtperiodes variëren wegens een aantal factoren: een tekort aan werknemers, achterstanden en nieuwe toestroom. Terwijl de IND vocht om de werknemerstekorten te overbruggen, zorgde COVID-19 voor verdere vertraging in de verwerking van asielaanvragen tot stilstand. Met al gevolg frustraties, hopeloosheid en een gevoel van leegte bij veel asielzoekers. Golven van psychologische problemen en gerelateerde klachten zagen hun kans en vonden een gemakkelijk doelwit in al verzwakte muren van weerstand.

Pakketje hoop

Dit seizoen brengt Wintertuin, een nonprofitorganisatie aangesloten bij De Nieuwe Oost, een pakketje van hoop en geeft een stem aan honderden vluchtelingen met het Vergezichtenfestival. Volgens organisator Noortje Kessels zullen bewoners van het azc, professionele schrijvers en kunstenaars hier een goed platform vinden om hun persoonlijke verhalen middels literatuur, kunst en andere vormen van expressie te uiten.

“Het doel van het festival is het doorbreken van stigmas, het laten zien van de diversiteit van azc-bewoners en het brengen van een positief festival op de locatie,” zegt Kessels. Ze gelooft dat mensen elkaar beter begrijpen als ze elkaars levensverhaal kennen en legt uit dat door hun kwetsbaarheid mensen het eigendom en de zin van hun verhalen kunnen verliezen in moeilijke tijden.

Kessels werkt met een team van professionals, zowel geboren in Nederland als met een vluchtelingenachtergrond, om workshops creatief schrijven op touw te zetten zodat een selectie bewoners uit het azc de vaardigheden leert om verhalen, gevoelens en gedachten te kunnen delen. Middels de Schrijfwerkplaats worden hun verhalen gepubliceerd in een boek en gepresenteerd op het festival. Kessels benadrukt dat initiatieven als deze vluchtelingen ook een platform bieden om Nederlands te leren en om verbondenheid en inclusie te faciliteren.

Rodaan Al Galidi

Een van de gevierde schrijvers die worden verwacht op het eerste Vergezichtenfestival is Rodaan Al Galidi. Deze schrijver heeft door zijn vastberadenheid uitdagingen in mogelijkheden veranderd. Zijn status als een ongedocumenteerde vluchteling zonder toegang tot Nederlandse taallessen, weerhield de in Irak geboren bouwkundig ingenieur er niet van om docent Nederlands en schrijver te worden.
Al Galidi begon zoals elke nieuwkomer slechts met het lezen en schrijven van enkele woorden, maar heeft sindsdien meer dan een dozijn romans en boeken op de plank staan in de Nederlandse taal. Van een van zijn romans, Hoe ik talent voor het leven kreeg (Two Blankets, Three Sheets), zijn tot nu toe ongeveer zestigduizend exemplaren verkocht.

Joke van Leeuwen

Een andere schrijver en illustrator die wordt verwacht op het eerste Vergezichtenfestival is Joke van Leeuwen. Ze is afgestudeerd aan de universiteit van Brussel en ontving verschillende awards voor het schrijven en illustreren van verhalen en gedichten voor kinderen en volwassenen, waaronder de Theo Thijssen Award – een prestigieuze prijs voor jeugdliteratuur.

Wintertuin

Wintertuin heeft haar wortels in de Gelderlandse stad Nijmegen, en ontwikkelt en implementeert programma’s met als doel het realiseren van een inclusieve maatschappij. De organisatie ontvangt subsidie van het Nederlandse Fonds voor Literatuur evenals de Basis Infrastructuur voor Cultuur (BIS) als deel van het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Door festivals en literaire programma’s in Nederland en buiten Europese grenzen en talen vinden literaire professionals, auteurs en vertalers een platform om hun werk te presenteren en te netwerken. Onderbroken schrijfcarrières en talenten in kunst, poëzie en mode, krijgen zo de kans om te herstellen en zich te ontwikkelen door ondersteunende vluchtelingenprogramma’s. Net als andere professionals, wakkeren ook journalisten met een vluchtelingenachtergrond hun dromen aan om hun carrière nieuw leven in te blazen in een nieuwe omgeving.

Mentale gezondheid

De dagelijkse lastige puzzels van het leven die de gedachten van vluchtelingen overspoelen leiden tot een afbraak van hun mentale gezondheid en een toename van vatbaarheid voor depressie. Mentale gezondheidsexpert Bert Nanninga heeft ruime ervaring met het behandelen van vluchtelingen met deze problemen. Nanninga prijst initiatieven die platforms creëren waardoor vluchtelingen zichzelf kunnen uiten en de interactie aan kunnen gaan met gastgemeenschappen.

Hij benoemt dat het de moeite waard zal zijn voor het publiek en waarschijnlijk sympathie op zal wekken als getalenteerde vluchtelingen gebruikmaken van zo’n centraal podium. “Het onzeker blijven van de uitkomst van de asielaanvraag brengt de veerkracht van de vluchtelingen in gevaar. Het mogelijk maken van het delen van iemands leven, talent en inspirerende verhaal draagt bij aan herstel,” legt Nanninga uit.

Het Vergezichtenfestival is open voor publiek en zal plaatsvinden op 11 juni 2022 van 14:30 tot 20:30 in azc Grave, Intendanceplantsoen 1, Grave, Noord-Brabant. Tickets voor het festival zijn beschikbaar via www.vergezichtenfestival.nl.

Vertaling: Merle Findhammer
Beeld boven dit artikel: Petra Katanic