Het is de eer

Kortgeleden vertelde een Syrische vluchteling in Duitsland, in een live-uitzending op Facebook, hoe hij zijn ex-vrouw met een mes had doodgestoken. Hij sprak met bloed op zijn gezicht en handen. Naast hem stond een van zijn zonen. De man had zijn vrouw vier keer in de nek gestoken. Hij omschreef zichzelf als een ‘dappere man’ en noemde zijn daad een ‘boodschap’ aan alle vrouwen die hun echtgenoten woedend maken. Hen zal eenzelfde lot treffen als als zijn vrouw, waarschuwde de man.
Het was niet de eerste keer dat een gevluchte Syrische vrouw het slachtoffer werd van haar echtgenoot. Er waren eerdere moorden in Duitsland en in Denemarken. Daarnaast was er een geval waarin sprake was van een fysieke aanval, die niet leidde tot de dood. Dit was een poging van een man in Duitsland om zijn vrouw te vermoorden, omdat ze wilde scheiden vanwege haar liefde voor een andere vluchteling. De echtgenoot werd daarbij geholpen door de broer van de vrouw.
Wat de misdaad die ik in mijn inleiding beschreef, onderscheidt van de andere gevallen is dat de moordenaar de live streaming-app van Facebook gebruikte om de oorzaken en de details van zijn misdaad uit te leggen. Zijn rechtvaardiging was dat hij zijn vrouw moest vermoordden om zijn eer te verdedigen.
De man vertelde over zijn ontsnapping uit Syrië naar Duitsland. Daarna sprak hij over de moeilijkheden van integratie, de burgerlijke scheiding door een gerechtelijk vonnis in Duitsland en het daaruit voortvloeiende recht van de vrouw op de voogdij over de kinderen. Dit alles lijkt bekend in de context van huwelijksproblemen in de meeste samenlevingen. Maar om zijn misdaad te rechtvaardigen en het slachtoffer te veroordelen, gebruikte de moordenaar de favoriete uitdrukking die vaak gebruikt wordt bij veel moorden op vrouwen in onze samenlevingen: ‘de eer’.
De moordenaar gebruikte nog meer lege woorden, zoals ‘verraad van moraal en waarden’ als oorzaak van de moord in het land van asiel. Hij beschuldigde zijn voormalige vrouw ervan in de prostitutie gewerkt te hebben en van hem gescheiden te zijn om te trouwen met een man die tot een andere religieuze sekte behoorde. Zijn toespraak gaf enkele religieuze fanaten aanleiding om via sociale media Syrische vluchtelingenvrouwen aan te vallen, die in Europa een veilige plek gevonden hebben waar zij beschermd worden tegen het chronisch geweld van hun echtgenoten en families.

Europa is voor deze vrouwen een toevluchtsoord. Het geeft hun een gevoel van kracht en bescherming dat ze niet eerder hadden. Dit wordt door veel  mannen niet geaccepteerd. Zij vrezen dat hun ‘superioriteit’ wordt aangetast doordat zij hun functie als ‘chaperon’ verliezen. Deze mannen beschouwen vrouwen als ondergeschikt. In hun ogen moeten vrouwen hun echtgenoten behagen en vooral niet boos maken, en hun huishoudelijke plichten vervullen.
Dat vrouwen in Europa dezelfde vrijheden en rechten opeisen die hun echtgenoten ook genieten, vormt een grote bedreiging voor de dominantie en de kracht van deze groep mannen. Met fysiek geweld — in sommige gevallen zelfs moord — proberen ze het verlies van macht over hun vrouwen te wreken.
Zo’n fysieke aanval is niet verrassend, de meeste van deze mannen zijn niet opgegroeid met het idee dat de vrouw hun gelijke is, met dezelfde rechten. Vrouwen in de patriarchale samenlevingen van het Midden-Oosten wordt vanaf de vroegste leeftijd geleerd om altijd onderdanig te zijn aan mannen, terwijl mannen leren dat het hun taak is om de vrouw die afwijkt van de regel met geweld terug te brengen naar de schaapskooi van gehoorzaamheid. Deze opvoeding vloeit voort uit oude gebruiken, tradities en religieuze bepalingen die op geen enkele manier meer geldig zijn in onze tijd en die onverenigbaar zijn met mensenrechten, waaronder vrouwenrechten.
In Europa zijn we geschokt door de live uitgezonden moord op de Syrische vrouw in Duitsland. In het Midden-Oosten is dit helaas minder uitzonderlijk. In Libanon, Turkije, Jordanië, maar ook in Syrië, worden huwelijken gesloten volgens verouderde sociale normen. Minderjarige meisjes worden uitgehuwelijkt, vrouwen hebben niet de voogdij over hun kinderen, een man heeft het recht op polygamie en het recht om van zijn vrouw te scheiden als hij dat wil. Bovendien zijn sommige wetten van deze landen zo dat de moordenaar geen echte straf krijgt, als hij ‘eerwraak’ pleegt — de traditie staat aan zijn kant. Vrouwen mogen hun meest elementaire rechten niet opeisen en moeten zwijgen over de onderdrukking door mannen en de maatschappij.