Genua: brug naar het verleden

In deze columns schrijft Salwa Zaher over haar reis van Syrië naar Nederland. Met haar ervaringen wil zij Nederlanders laten zien welke dilemma’s zij tegenkomt als statushouder, vrouw, moeder van twee kinderen en als journalist in Nederland. Deze keer vertelt zij hoe de ramp in Genua verdrongen herinneringen aan haar vlucht uit Syrië losmaakte.

Lange tijd kon ik niet precies meer bepalen welke plek in Europa mij als eerste heeft ontvangen. Ik herinner mij dat wij met een olietanker naar het noorden van de Middellandse Zee voeren. Ook wist ik dat ik in een busje met een kleine groep naar Imperia werd gebracht vanuit een Europese haven om onder te duiken. Uitgeput van de reis, sliep ik de hele weg richting Imperia. Ik herinner mij dat we in een heel mooi, groot huis aankwamen, met een moderne keuken die gevuld was met lekker eten. Maar mijn maag was van slag en ik kon niets eten. Een contactpersoon liet ons achter om te slapen en beloofde de volgende ochtend terug te komen. Ik kon niet zomaar naar bed gaan met mijn stinkende kleren. Gelukkig waren er twee badkamers. Ik nam een douche, om vervolgens vergeefs op te zoek te gaan naar een tandenborstel.

Opgesloten in huis

De eerste nacht op onbekende bodem sliep ik slecht. Vrouwen en kinderen sliepen op één kamer en af en toe huilde er een klein kind. Ik stond te vroeg op. Een bijzondere ochtend op een onbekende plek. In de woonkamer vroeg een Syrische man mij, zonder mij te begroeten: ‘Weet jij waar wij zijn?’. Hij zei dat hij graag in Groot-Brittannië zou willen zijn. Hoewel ik niet wist waar wij precies waren, wist ik wel dat het niet Groot-Brittannië was en zweeg ik. Onze contactpersoon kwam terug, maar dit keer met twee politieagenten. Ik ging meteen naar mijn kamer. Ik wilde niet mijn vingerafdruk in een onbekend land afgeven. Alle bewoners werden gespannen, want iedereen had zijn eigen gewenste land om asiel aan te vragen. Ik had al besloten om dat in Nederland te doen, want Nederland had de snelste gezinsherenigingsprocedure. De man probeerde ons te kalmeren. Hij overtuigde ons ervan dat dit een normale actie was van de politie voor de veiligheid en om kennis te maken met de vluchtelingen. Iedereen moest zijn naam en nationaliteit opschrijven. De politie sommeerde ons om niet buiten te wandelen of te praten met lokale bewoners. Dit om niet het risico te lopen dat wij als illegale migranten door de buurt ontdekt zouden worden. Ik negeerde dat want ik wilde een tandenborstel kopen om mijn mond op te frissen. Ik had alleen briefjes van twintig dollar die aangetast waren door het zeewater.

Desoriëntatie

Het was een mooi dorpje met een kleine markt, waar ik verschillende talen hoorde. Ik zocht een goede tandenborstel en gaf de verkoopster twintig dollar. Ik schaamde mij dood. De vrouw keek verbaasd naar het briefje. Met enkele gebaren probeerde ik uit te leggen dat ik geen euro’s had. Uiteindelijk gaf zij de tandenborstel en begreep ik dat ik later kon betalen. Ik was als een kind zo blij met mij nieuwe tandenborstel en liep meteen naar huis om mijn tanden te poetsen.

Toen ik voor de spiegel stond, zag ik een heel andere vrouw, met een sombere gezichtsuitdrukking. Ik stopte met tandenpoetsen en keek niet meer in de spiegel. Steeds vaker ging ik naar buiten, uit nieuwsgierigheid naar waar ik nu was. Het dorpje was omringd door mooie natuur en heuvels. De bewoners spraken geen Engels, maar de mensen uit de groep zeiden dat wij op de grens tussen Italië en Frankrijk zaten. Anderen zeiden weer dat wij op de grens waren tussen Zwitserland en Frankrijk. Mijn lijden werd verdubbeld door het verlies van mijn mobiel, gezonken in de zee.

Op de derde dag kwam onze contactpersoon ons naar het station brengen. Hij gaf me een treinkaartje dat ik probeerde te lezen. Het was in een onbekende taal, maar ik zal nooit de naam op het kaartje vergeten: Imperia. Onderweg zag ik mooie bergen, olijfbomen en wijngaarden. Ik probeerde alle naamborden te onthouden, maar het werd niet duidelijk.

Explosie van emoties

Twee maanden geleden hoorde ik het nieuws over de instorting van de Morandi-brug in Genua. Opeens kon ik niets anders doen dan naar het nieuws over Genua kijken. Het was niet alleen een ramp in Italië, maar het was een ramp in mijn ziel en hart. Allerlei beelden kwamen mij weer voor ogen. Ik herinnerde me dat wij op weg naar het treinstation over deze mooie brug waren gereden en raak dit beeld niet meer kwijt. Toen ik naar de puinhoop van de Morandi-brug op tv keek, zag ik de verwoestingen van mijn huis in Aleppo en van gebouwen, scholen en ziekenhuizen in Syrië. De ramp in Genua leidde tot een explosie van gevoelens van angst, boosheid en verdriet. De beelden van mijn leven kwamen voor mijn ogen als een lange nachtmerrie. Ik kon mijn tranen niet inhouden.

Ik kon me nauwelijks voorstellen dat Genua zo’n belangrijke stad in mijn geheugen was geworden. Genua was niet alleen de stad waar ik mijn nieuwe identiteit als illegale Syrische vluchteling ontdekte, maar waar ik ook weer contact met de buitenwereld kon maken na negen dagen op de Middellandse Zee. Nu pas kan ik zeggen dat ik op de kust van Genua ontdekte dat mijn vorige leven een verhaal uit het verleden was.

Fotografie: (CC) Michele Ferraris via Wikimedia Commons