Fietsmaatjes: een initiatief tegen eenzaamheid bij ouderen

Veel ouderen, chronisch zieken en gehandicapten komen vaak lange tijd hun huis niet uit. Ze hebben geen contact met anderen en kunnen niet even naar buiten voor een wandeling of een fietstochtje. Tekla Zwinkels bedacht daarom het project Fietsmaatjes.

Tekla Zwinkels (66) heeft veertien jaar gewerkt als praktijkverpleegkundige bij een huisarts in Sassenheim. Daar sprak ze mensen met chronische ziekten, bijvoorbeeld suikerziekte, longproblemen of hart- en vaatziekten, en luisterde naar hun behoeften. Daardoor kwam ze op het idee van de Fietsmaatjes. Maar dat kwam ook door de tante van haar man.

Een aantal jaar geleden ging de tante met Zwinkels en haar man mee op vakantie. De tante zat in een rolstoel vanwege longproblemen. Maar met een speciale elektrische tweepersoonsfiets kon ze voor het eerst in jaren weer eens fietsen. Dat wilde Zwinkels voor meer mensen mogelijk maken.

Op 30 juni 2012 kwam de eerste fiets voor het project ‘Fietsmaatjes’ naar Warmond, waar Zwinkels woont. Een paar jaar later was het project verspreid over zeven steden en dorpen in Nederland. Nederland is beroemd als ‘het land van de fietsen’ want er zijn heel veel fietspaden. Inmiddels heeft Fietsmaatjes vijfhonderd vrijwilligers die regelmatig op één van de 30 duofietsen tochtjes maken met een oudere, zieke of gehandicapte. Tijdens de tochtjes van zo’n drie uur fietsen ze naar een dorp of een stad, of ze gaan naar de markt, een bos of een park.

Of, zoals het op de website van Fietsmaatjes staat:

“Fietsmaatjes, een vrijwilliger en een gast maken samen heerlijke fietstochten op een duofiets met elektrische trapondersteuning. Onze gasten kunnen niet meer zelfstandig fietsen; dankzij Fietsmaatjes kan dit weer! Samen hebben de fietsmaatjes gezellig contact, genieten van hun omgeving en zijn gezond in beweging. In totaal fietsen er in Nederland ruim zeshonderd gasten en bijna vijfhonderd vrijwilligers.”

In 2017 is Fietsmaatjes in aanwezigheid van koning Willem Alexander gekozen tot één van de veertig groeiprogramma’s van het Oranjefonds; sociale projecten die de ambitie hebben om te groeien, en daarvoor een bijdrage van het Oranjefonds krijgen.

Volgens Hans van Polanen, van Fietsmaatjes Zoeterwoude, zorgt het initiatief ervoor dat ouderen meer bewegen en dat gehandicapten weer een sociaal leven krijgen. Ze komen weer in een stad of in de natuur, waar ze vaak jaren niet geweest waren. Zo worden mensen bevrijd uit hun isolement en dat heeft een positieve invloed op hun gezondheid.

Hans is positief over de toekomst van Fietsmaatjes. Hij wil dat het project zich uitbreidt over heel Nederland en ook daarbuiten. Hij hoopt dat de steun van het Oranjefonds ervoor zorgt dat particulieren en bedrijven enthousiast worden om Fietsmaatjes ook te ondersteunen.

De positieve effecten van het initiatief op de gezondheid en het welzijn van de gasten worden bevestigd door Ton van Houten, voorzitter van de raad van bestuur van verzekeringsmaatschappij Zorg en Zekerheid. Hij noemde Fietsmaatjes een mooi initiatief om mensen weer te betrekken bij de maatschappij. En, zei hij, ‘Het is ook een goed project om ervoor te zorgen dat mantelzorgers niet overbelast raken.’  

Ook jongere mensen met psychische aandoeningen, bijvoorbeeld dementie, profiteren van het initiatief. Zij nemen met hun gezinsleden of vrijwilligers deel.

Elke twee weken, meestal op donderdagmiddag, trekt de 72-jarige Ton van Dam erop uit met zijn vaste fietsmaatje uit Voorhout en geniet hij op een sportieve en ontspannen manier van de prachtige omgeving van het bloembollendorp. ‘Meteen vanaf het begin had ik het naar mijn zin. Lenie is een ontzettend leuke vrouw en met haar kom ik overal waar ik heen wil’.

Fotografie: Marianne Ammerlaan