Een andere ik

Een goede vriend vertelt dat hij buiten zijn huwelijk een relatie heeft. Hij heeft twee kinderen en wil ondanks zijn buitenechtelijke relatie een goede vader zijn voor zijn twee zonen.

Een vriendin gaat scheiden. Zij heeft haar man betrapt met een andere vrouw. Na vijfentwintig jaar huwelijk en twee volwassen kinderen, is hun huwelijk in een woestijn beland.

We kennen allemaal mensen die vreemd gaan, de pijn van de verraden partners en de huwelijken die eraan kapot gaan. Telkens als ik een van die verhalen hoor, vraag ik mij af waarom mensen niet eerlijk kunnen zijn tegenover elkaar. Is dat niet het allerminste dat je elkaar kunt gunnen voordat je uit elkaar gaat? Maar misschien is dat stiekeme gedoe juist waarnaar de vreemdgangers op zoek zijn. De spanning!
De meeste mannen die vreemd gaan willen ook hun huwelijk in stand houden. Zij willen een goede partner zijn voor hun vrouw. Sommige vrouwen weten dat hun partner vreemd gaat, maar doen alsof zij van niks weten. Ze willen het niet geloven of willen hun huwelijk in stand houden.
Ik zoek in de voorbeelden om mij heen naar verklaringen voor het gedrag van de mannen en hun bedrogen partners, zonder al te snel conclusies te trekken. Als het over vreemdgaan gaat, wordt vaak meteen gedacht aan mannen. Dat mannen vaker vreemdgaan dan vrouwen zou komen doordat ze vaker topfuncties bekleden, aldus een onderzoek door Tilburgse psychologen. Hoe machtiger de deelnemers aan het onderzoek zich voelden, hoe positiever ze antwoordden op de vraag of ze ooit zouden overwegen hun partner te bedriegen met een ander. Het is opmerkelijk dat er in dit opzicht geen verschillen waren tussen mannen en vrouwen.
Ik wil weten wat er speelt in het hoofd van de persoon die vreemdgaat. Mijn vriend zegt dat hij een perfecte vrouw heeft. Een goede moeder. Maar toch ontbrak er iets aan de relatie. Wat precies, dat kan hij niet uitleggen.
De maatschappij, de media en deskundigen moedigen ons — direct of indirect — aan om het beste van ons leven te maken. Om alles te doen om gelukkig te worden. Om alle kansen aan te grijpen om gelukkig te worden en om een diepere dimensie te geven aan ons leven. Om erachter te komen wie we zijn en wat we kunnen. Maar wat doe je als er iets ontbreekt in je leven?
‘We gaan niet eens vreemd omdat we ongelukkig zijn, maar omdat we denken dat we gelukkiger zouden kunnen zijn,’ stelt relatietherapeut Esther Perel. Ze schrijft ook dat veel ontrouwplegers op zoek zijn naar een nieuwe ‘ik’: ‘Wat ik het meest tegenkom is dat de overspelige niet zozeer zijn partner zat is, maar de persoon die hij of zij zelf is geworden. In de affaire kan hij weer de mens zijn die hij vroeger was of die hij óók wil zijn, maar waarvoor thuis geen ruimte is.’
Dat ik zoveel mensen ontmoet die vreemdgaan, komt deels doordat de moderne mens niet wil omgaan met tekortkomingen in zichzelf of in zijn huwelijk. We willen een perfect leven leiden en alle kansen benutten.
Ik hoor de stem van een verwend mens. Een mens die alles wil. Zijn koelkast, voorraadkast en kledingkast moeten altijd vol zijn. Zijn agenda moet vol zijn. Zijn gedachten moeten constant vol zijn, even als zijn vrije tijd. Een modern mens kan niet tegen leegte, tegen tekortkomingen, tegen minder. Een modern mens wil meerdere rollen kunnen spelen. Alsof één leven en één rol te saai zijn.
Bijna begin ik begrip te krijgen voor het gedachtegoed van de moderne mens. Ik kijk naar mijn eigen leven en vraag mij af of ik ook een modern mens ben. En of een moderne mens met meerdere rollen en meerdere ikken, een nog gelukkiger mens is?
In mijn jeugd was er een enorm tekort aan alles. Aan voedsel, veiligheid, elektriciteit, medicijnen, vrijheid van meningsuiting, en de vrijheid om de kleding te dragen die je wilt. Maar de tekortkomingen waren zo chronisch dat ze gewoon werden. Dat ze erbij hoorden. Als ik er nu op terugkijk, denk ik dat al die tekortkomingen mij een andere kijk op het leven hebben gegeven.
Ik zoek uitdagingen en spanning in wat ik heb en ben. Natuurlijk gebruik ik de mogelijkheden die er zijn. Maar tekortkomingen heb ik nooit ervaren als iets negatiefs dat ik snel moet veranderen. Ze horen gewoon bij het leven.