De persoonlijke ontkenning en de politieke verkrachting van de Iraanse bevolking

Dit essay richt zich op de electorale ‘keuzes’ van de Iraanse bevolking in de afgelopen vier decennia, specifiek tijdens de recente presidentsverkiezingen. Die keuzes worden geplaatst in de context van de levensloop van de geselecteerde kandidaten. Het essay vertelt over de gefragmenteerde Iraanse samenleving via een fictief verhaal van een jong meisje dat verkracht wordt door haar vader(figuren). Deze figuren staan symbool voor de Iraanse autoriteiten. Het verhaal bespreekt de consequenties van de ‘keuzes’ die het meisje in haar leven moet maken. De voetnoten onder het essay zijn bedoeld als uitleg voor lezers die minder bekend zijn met de Iraanse (politieke) geschiedenis en cultuur en de aanhoudende mensenrechtenschendingen in het land.

Waarschuwing: de volgende tekst bevat expliciete beschrijvingen van verkrachting.

Zijn geur – een mengeling van te veel Brut[3] en alcohol – kondigde zijn aanwezigheid aan nog voor hij fysiek in de kamer verscheen. De echo in mijn ziel klonk luider dan een gigantische gong[4]. Het was de aankondiging dat mijn vader klaar was voor zijn show – mijn verkrachting[5].

Mijn vader greep me stevig vast van achter, sleurde me langzaam uit de hoek naar het midden van de kamer[6] en duwde mijn gezicht tegen de grond. Ik kon niets anders dan plat op mijn buik liggen met mijn armen kaarsrecht langs mijn lichaam[7]. Daarna ging hij op mijn rug zitten en ik voelde direct zijn warme pik tussen mijn benen. Hij paste zijn houding aan[8], duwde zijn handen tussen mijn armen en mijn lichaam en greep mijn borsten[9], die op dat moment nog niet volledig ontwikkeld waren.[10]

Als een kogel uit een revolver

Het was 1988[11] en het begon allemaal als een onschuldig incident. Hij noemde het een manier om me te ‘beschermen’[12], en zijn liefde voor de ‘familie’[13] te tonen. Ik ben de tel kwiit hoe vaak hij bij me binnendrong, 70 tot 90 keer per nacht[14], maar voor hem telden alleen de keren dat hij klaarkwam, als een kogel[15] uit een revolver.

Het duurde jaren voordat ik besefte dat zijn aanrakingen bepaald niet onschuldig[16] waren. Vergeven kon ik ze niet [17] – maar ik bleef ontkennen wat er gebeurd was. Het was ‘veiliger’[18] om te ontkennen wat me overkwam, dan me te verzetten of hem ermee te confronteren. Eens beloofde ik mezelf dat ik zou terugvechten[19] door in zijn pik te bijten als hij het ding mijn keel in stootte[20]. Maar die kans kreeg ik niet meer toen hij besloot de anale seks[21] te proberen, die vanaf dat moment onderdeel zou uitmaken van zijn normale routine.

Jaren nadat het allemaal begonnen was, hoorde ik de[22] moeder[23] er met hem over praten. Ze wees hem op de ‘ongepastheid’ van zijn acties[24]. Hij sloeg haar in het gezicht en riep: “Hoe durf je mijn liefde voor onze enige dochter in twijfel te trekken?” Sindsdien protesteerde de moeder niet meer en hield ze zorgvuldig de schijn op van een goed functionerend gezin[25], terwijl ze zelf niet meer was dan een gevangene in haar eigen huis[26].

Ik bleef ontkennen, hopend dat op een dag zijn ‘vaderlijke’ instincten zouden ontwaken en een einde zouden maken aan deze verschrikking[27]. Als hij me vaginaal penetreerde, ging hij telkens net diep genoeg om zich te bevredigen en toch mijn maagdelijkheid te behouden. Niet dat mijn lichaam hem iets kon schelen, of de sociale regel dat een meisje moest bloeden tijdens haar huwelijksnacht. Volgens zijn plannen zou ik toch nooit trouwen, geen man zou mij ooit aanraken. Hij verkrachtte me tot aan mijn maagdenvlies als een controlemaatregel, wetend dat ik zou blijven zolang mijn maagdelijkheid nog intact was, want zo had hij me opgevoed.

Ik zag hem als mijn redder

Ik maakte de foutieve aanname, ik had de vergeefse hoop dat er ooit iemand[28] zou komen die anders was, dat iemand ooit op een andere manier van me zou houden. Op een dag was hij er. Ik viel voor zijn brede, glimmend witte glimlach[29] en zijn groene[30] ogen, en ik trouwde de jonge, moderne man die ogenschijnlijk exact tegengesteld[31] was aan mijn vader. Ik zag hem als mijn redder. Het voelde alsof ik een keuze had, alsof ik een keuze had gemaakt, maar het werd snel duidelijk dat deze jongere versie van mijn vader alles gemeen had met mijn verkrachter. Mijn vader had hem niet voor niets specifiek uitgekozen[32].

De eerste keer dat ik mijn mening uitte[33], beschuldigde hij mij ervan dat ik de heiligheid van ons huwelijk in twijfel trok[34] en sloot me op in mijn eigen huis[35]. Hoewel ik besefte dat mijn vaders gedrag onder geen enkele omstandigheid acceptabel was, bleek hij de veilige optie in vergelijking met deze nieuwe, ‘legale’ verkrachter. Tot het punt dat ik nostalgisch terugdacht aan mijn vaders warme pik tussen mijn benen, wanneer ik het bed met de nieuwe versie deelde.

Ze marcheerde trots naar hem toe

Toen ik achter in de twintig was[36], dwong mijn vader de moeder[37] – die twintig jaar lang gezwegen had[38] – om met haar hand op de Koran te zweren dat zij hem altijd trouw[39] was geweest. Het maakte mij en mijn broer[40] woedend dat onze vader het lef had om de toewijding in twijfel te trekken van haar die de meest authentieke heldin[41] in onze levens leek te zijn. Maar tegelijk vond ik dat ze de prijs moest betalen voor het afwenden van haar hoofd destijds, voor het doen alsof[42] ze niet wist dat het mij allemaal overkwam. Hoe kon ze? Als moeder was het haar taak om te weten wat er gebeurt in elke hoek van de plek die zij een thuis voor haar kinderen durfde te noemen.

In de loop van de jaren nam dat jonge meisje[43], een andere route dan de ontkenning[44]. Ze probeerde op alle mogelijke manieren om wraak[45] te nemen – op haar vader, en op haar gemeenschap[46]. Ze ging uit met verschillende mannen en vrouwen[47], zorgeloos over haar maagdelijkheid, constant strevend naar geluk[48]. Ze was een glimp van een vervagende zonnestraal, een verwelkende bloem in een vaas[49]. En uiteindelijk bracht ze zichzelf terug naar het beginpunt[50]: naar de vader(figuur), naar wat haar was ingeprent, naar wat er verwacht wordt van een ‘braaf meisje’[51]. Ze marcheerde trots naar hem toe en zei dat het ditmaal haar eigen keuze was[52]. Ze gaat op haar rug liggen, met haar gezicht naar de vader gewend[53]. Ze spreekt zijn naam uit, zacht en liefkozend als een echte minnares. Ze opent haar benen en verwelkomt zijn warme pik diep in haar ziel. Dan vraagt de vader het meisje haar benen te sluiten en legt zich neer bovenop haar, met al het gewicht van zijn overmaatse lichaam op het hare, en hoewel hij weet dat hij geen rekening meer hoeft te houden[54] met het ‘beschermen’ van haar maagdelijkheid, stoot hij naar binnen zoals vroeger, en neukt haar als een maagd.

Noten:

[1] Voor dit essay wordt de volgende definitie van verkrachting gebruikt: “Verkrachting is niet een geïsoleerde daad van seksueel geweld van een individu; het is een culturele norm, en sociale structuur die individu-overschrijdend is, en in staat is tot het uitoefenen van sociale controle.”

“Politieke verkrachting”, als zelfbedachte term, verwijst naar de door de politiek gevormde gewelddadige norm die verweven is in de sociaal-politieke structuren – en in deze context is het de keuze tussen kwaad en erger in tijden van presidentiële verkiezingen. Het oefent controle uit op sociaal-politiek niveau, maar ook op persoonlijk en individueel niveau.

[3] ‘Brut’ is een relatief goedkope eau de cologne – het neemt hier de plaats in van rozenwater, dat veel gebruikt wordt bij Iraanse begrafenissen.

[4] Een referentie naar ‘Azan’, de oproep tot het gebed dat afgespeeld wordt in de binnenplaatsen van gevangenissen om het begin van de executie aan te kondigen.

[5] Het gebruik van het vrouwelijke lichaam en de verkrachting door een vaderfiguur verwijst naar de intensiteit van de politiek geconstrueerde gewelddadige normen.

[6] Verwijst letterlijk naar de procedure waarin gevangenen opgeroepen worden voor hun executie: een voor een worden zij uit hun isolatiecellen gehaald. Verwijst figuurlijk naar hoe tijdens verkiezingen het Iraanse volk verzameld wordt om naar de stembus gebracht te worden.

[7] Verwijst naar de rijen mensen voor de stemlokalen en hoe ze hun armen strak langs hun lichaam houden terwijl ze wachten op het moment dat ze mogen stemmen.

[8] Verwijst naar de eerste dagen na elke verkiezing, het moment voordat de sfeer van de campagne en de verkiezingsbeloftes uit de samenleving worden weggevaagd.

[9] Veel van de seksuele intimidatie waar vrouwen mee te maken krijgen richt zich op hun borsten – de focus van de zogenoemde ‘male gaze’.

[10] Verwijst naar de jonge, onderontwikkelde maatschappij in Iran ten tijde van de massa-executies.

[11] In de jaren 80 vonden er meerdere series massa-executies plaats in Iran, onder andere van gevangenen van verschillende politieke partijen of religieuze minderheden.

[12] De Iraanse autoriteiten ‘rechtvaardigden’ deze massa-executies binnen hun eigen kringen als een manier om de Iraanse Revolutie te beschermen, waarmee de stabiliteit van de Islamitische Republiek verzekerd zou blijven.

[13] ‘Familie’ verwijst hier naar de Iraanse maatschappij.

[14] Verslagen en ooggetuigen spreken van 70 tot 90 executies per nacht in 1988 – vaak in aanwezigheid van Seyed Ibrahim Raisi: destijds procureur-generaal van de islamitische revolutionaire rechtbank, dit jaar presidentskandidaat.

[15] Na de massa-executies werd elke gevangene nogmaals neergeschoten – het Iraanse regime verhaalde de kosten van de kogel op de families van de geëxecuteerden. Dit stond bekend als de ‘prijs van de kogel’.

[16] Door uitgebreide doofpot-tactieken en een gebrek aan openbare informatie, evenals het feit dat families van geëxecuteerde gevangenen nauwlettend in de gaten werden gehouden in de jaren ’80, had een groot deel van de jongere generatie (geboren na 1980) weinig tot geen kennis van de massa-executies.

[17] De Iraanse autoriteiten hebben nooit publiekelijk erkend dat de massamoorden en executies plaatsgevonden hebben. Een enkele prominente figuur heeft wel eens een indirecte referentie gemaakt naar de verwachting van de Iraanse samenleving om ‘deze oude wond los te laten’ en de mogelijke fouten te vergeven. Vooraf aan de presidentsverkiezingen van dit jaar publiceerde een Iraanse krant een artikel waarin werd gesteld dat Raisi de kandidaat zou kunnen zijn die de brug tussen de autoriteiten en de maatschappij wist te bouwen, zodat de wonden konden ‘genezen’. Dezelfde Raisi die zorgvuldig toezicht hield op de uitvoering van de massa-executies en, volgens sommige ooggetuigen, de laatste kogels zelf afvuurde.

[18] Doordat de Iraanse autoriteiten een sfeer gecreëerd hadden van angst en terreur, en door de langdurige oorlog tussen Iran en Irak, besloten veel politici hun publieke activiteiten te minderen en ‘vaart te maken’ met de nieuwe machtsstructuren, om zichzelf en hun families te beschermen.

[19] Na de presidentsverkiezingen van 2009 verzetten miljoenen Iraanse burgers zich tegen de officiële verkiezingsuitslagen.

[20] Verwijst naar de gewelddadige onderdrukking door de Iraanse autoriteiten van diegenen die de verkiezingsuitslag betwistten.

[21] Tijdens de protesten in 2009 werden veel mannen en vrouwen illegaal gearresteerd en opgesloten. Er zijn veel verhalen van mensen die zeggen herhaaldelijk en gewelddadig verkracht te zijn met politieknuppels en colablikjes.

[22] Hier gebruik ik opzettelijk ‘de’ in plaats van ‘mijn’ om te verwijzen naar de moeder, om afstand te nemen van een emotionele verbinding met de moederfiguur. In een volgend essay zal hierover uitgeweid worden.

[23] In dit essay staat de moeder symbool voor elke politieke figuur die op enig moment stelde zich te identificeren met het volk en tot op zekere hoogte kritiek leverde op de Iraanse autoriteiten – en toch zijn of haar trouw en toewijding aan de Islamitische Republiek bevestigde.

[24] Verwijst naar de recente publicatie van een audio-opname van een gesprek tussen ayatollah Montazeri, Raisi en enkele andere Iraanse machthebbers uit de gesloten kring die betrokken was bij de massa-executies. In de opname verwijst Montazeri naar zijn protest tegen de ‘schaal’ van de executies (en dus niet per se tegen de executies zelf).

[25] Montazeri verwoordde meermaals zijn steun voor de Islamitische Republiek in de jaren dat hij huisarrest had. Hij werd gezien als een van de breinen – zo niet hét brein – achter het concept van de ‘Hoogste Leider’ in de ideologische en politieke structuur van de Islamitische Republiek.

[26] Montazeri werd gezien als de opvolger van Khomeini, de grondlegger van de Islamitische Republiek Iran. Nog in het begin van de revolutie werd hij echter uitgesloten. Hij bracht de rest van zijn leven door in huisarrest.

[27] Deze zin verwijst naar de argumenten van de ‘hervormers’ in de Iraanse discussie over sociaal-politieke veranderingen. Zij volharden dat verandering van binnenuit de Iraanse gemeenschap moet komen – en, belangrijker, binnen de grenzen van de islamitische wetten moet plaatsvinden.

[28] Verwijst naar het standpunt dat er invloedrijke, authentieke leiders ontbreken binnen de Iraanse maatschappij, en dat de Iraanse samenleving passief afwacht tot er een leider opstaat.

[29] Verwijst naar de beroemde glimlach van de voormalige president Khatami, die hem de bijnaam ‘Lachende Seyyid/Heer’ opleverde.

[30] Verwijst naar de groene sjaal van premier Mousavi, die uitgroeide tot de symbolische kleur van de Groene Beweging na de presidentsverkiezingen van 2009.

[31] Zowel Khatami als Mousavi presenteerden in hun presidentiële campagnes (in respectievelijk 1997/2001 en 2009) een moderne versie van Islam en de Islamitische Republiek. In hun hervormingsperspectief van Irans politieke toekomst zouden mensenrechten en vrijheid van meningsuiting kernthema’s zijn.

[32] Verwijst naar de voorselectie en het filteren van presidentskandidaten door de Iraanse Raad der Hoeders.

[33] Verwijst naar de studentenbeweging tijdens de ambtstermijn van president Khatami en de militaire aanvallen op studentenwoningen.

[34] Verwijst naar de beschuldigingen tegen studenten (en tegenstanders in het algemeen) dat ze tegen de Islam zijn en tegen de Islamitische Revolutie, en dat ze van plan zijn het land te ontwrichten.

[35] Verwijst naar de onderdrukking en het sluiten van kranten in de tijd dat Khatami president was.

[36] Verwijst naar de verkiezingen in 2009.

[37] Hier verwijst de moeder naar de zogenaamde leiders van de Groene Beweging in 2009: Mousavi, Rahnavard en Karoubi.

[38] Verwijst naar de uitspraak van Mousavi in 2009 dat hij twintig jaren aan geheimen kende over de Islamitische Revolutie.

[39] Verwijst naar de uitspraak van de Hoogste Leider over de leiders van de Groene Beweging, waarbij hij hen ‘fitna’ verklaarde – verleid door het kwaad.

[40] Verwijst naar de grootschalige protesten van het Iraanse volk na de arrestatie van de leiders van de Groene Beweging in 2009.

[41] Mousavi, Rahnavard en Karoubi werden door veel leden van de Groene Beweging geïdealiseerd als de ware leiders van de Iraanse bevolking.

[42] In de jaren ’80, ten tijde van de massa-executies, was Mousavi minister-president. Hij claimde later er niets van te weten en verwees zelfs naar dit decennium als het Gouden Tijdperk van de Islamitische Republiek, omdat het toen het meest trouw aan zijn beginselen geweest zou zijn.

[43] Door hier te wisselen van perspectief (van ‘ik’ naar ‘het meisje’) wil ik afstand scheppen om zo mijn kijk te geven op de presidentsverkiezingen van afgelopen voorjaar.

[44] Veel mannen en vrouwen van de jongere generatie zijn zich erg bewust van hun ‘gestolen’ jeugd en vrijheid vanwege de onderdrukking van de Islamitische Republiek. Veel van hen zijn intussen op de hoogte van de misdaden en mensenrechtenschendingen die plaats hebben gevonden – en plaatsvinden – in Iran. Dit betekent dat zij niet langer de incidenten ontkennen waaraan gerefereerd wordt in dit essay.

[45] Wraak in deze context is (enigszins) sarcastisch bedoeld: wraak heeft meestal de ondertoon van geweld, terwijl de methodes en tactieken die de Iraanse gemeenschap gebruikt voornamelijk geweldloos zijn en passen binnen de expliciete regels en toegestane vrijheden zoals voorgeschreven door de Iraanse grondwet.

[46] Door onderscheid te maken tussen de vaderfiguur en de maatschappij, wordt verwezen naar de culturele normen die niet per se verbonden zijn aan het politieke systeem.

[47] Het verkennen van seksualiteit buiten gearrangeerde huwelijken om, in het bijzonder door vrouwen, wordt gezien als een van de belangrijkste ontwikkelingen in de Iraanse maatschappij van de afgelopen twee decennia; desalniettemin slagen de autoriteiten er goed in om dat te reguleren door middel van wetten zoals ‘het witte huwelijk’ (ongetrouwd samenwonen).

[48] Verwijst naar de holle frase dat iedereen ‘gelukkig’ wil zijn, ongeacht de sociaal-politieke situatie in een land, alsof geluk iets is dat je kunt kopen of een plek waar je zomaar naartoe kan. Verwijst naar de generatie van Iraniërs die zich liever niet bezighouden met zaken zoals besproken in dit essay.

[49] Verwijst naar de acceptatie van het geografisch gedetermineerde lot – geïnspireerd door de Iraanse dichter Forough Farokhzad.

[50] Startpunt in dit verhaal is de gedwongen, en voornamelijk ‘klassieke’ keuze tussen kwaad en erger, in tijden van presidentsverkiezingen.

[51] Verwijst naar de oproep van ayatollah Khamenei aan het Iraanse volk om te gaan stemmen, zelfs als ze het niet met hem en de Islamitische Republiek eens zijn.

[52] Verwijst naar de groepen die Rouhani aanprijzen als echte, authentieke leider.

[53] Verwijst naar de discussie over en het bewustzijn van de achtergrond van iedere presidentskandidaat, naar het volledig geïnformeerd zijn over wie de Iraanse samenleving in stand houden.

[54] Verwijst naar de Iraanse autoriteiten die weten dat de Iraanse bevolking zich nu veel meer bewust is van de misdaden en mensenrechtenschendingen die de afgelopen vier decennia hebben plaatsgevonden.

Beeld: Hamed Saber CC BY 2.0 (Flickr)