‘Corona herinnert me aan de oorlog in Syrië’

Geen taalles meer op school, minder contacten met Nederlanders: nieuwkomers komen door de lockdown sneller in een sociaal isolement dan andere Nederlanders, omdat hun netwerk veel kleiner is. ‘Deze tijd herinnert me aan de oorlog in Syrië. Toen wist je ook niet wat er ging gebeuren.’

Ayman Mansour (55) was ooit elektrotechnisch ingenieur in Syrië. Nu woont hij alleen in een klein appartement in Drachten. Hij wil zijn vak zo snel mogelijk weer uitoefenen. Vóór corona was hij daarom druk met inburgeren en Nederlands leren. ‘Maar toen kwamen de maatregelen en sloten de scholen. Daardoor heb ik nu geen contact meer met Nederlanders en kan ik mijn taal niet verder ontwikkelen. Wat ik tijdens mijn online lessen leer, kan ik met niemand oefenen.’
Vóór de lockdown ging Ayman naar school en naar winkels, en nam hij deel aan activiteiten in het asielzoekerscentrum van Drachten. Daarnaast had hij regelmatig contact met een Nederlandse vrouw die hij ontmoette in het azc. Ze leerde hem de Nederlandse cultuur kennen en hielp hem bij het leren van de Nederlandse taal. Ze gingen vaak samen wandelen, winkelen of ergens iets drinken. Maar vanwege corona wil ze liever niet meer afspreken, omdat ze bang is voor haar gezondheid.

Nieuwkomers komen door de lockdown sneller in een sociaal isolement dan andere Nederlanders, omdat hun sociale net- werk kleiner is. Ze willen een nieuwe start maken, mensen leren kennen, studeren en werken, maar door corona is er weinig mogelijk.

Fysiek contact
‘Ik voel me eenzaam, ik mis het normale leven en het fysieke contact met mensen’, zegt Rand Al-Kateeb(17). De zeventienjarige kwam vijf jaar geleden uit Syrië. Ze woont met haar ouders in Drachten en volgt de opleiding Dienstverlening Helpende zorg & Welzijn bij ROC Friese Poort in haar woonplaats. Voor de lockdown ging ze vaak uit eten, naar een shishalounge of winkelen met vriendinnen en kennissen. Met hen sprak ze Nederlands, maar nu is ze vooral thuis met haar ouders, met wie ze Arabisch spreekt.
‘Ik hoopte dat ik in Nederland weer door kon gaan met mijn leven’, vertelt Rand. ‘Maar in deze coronatijd staat alles stil. Deze tijd herinnert me aan de oorlog in mijn land. Toen wist je ook niet wat er ging gebeuren en dat maakte je bang. Zo is mijn stemming nu ook, omdat ik niet naar school ga, veel thuis zit en mijn vrienden niet zie. Ik merk dat ik niet gemotiveerd ben om nog mijn best te doen voor school.’

Afstandsonderwijs
Tine Boonstra, beleidsadviseur inburgering bij ROC Friesland College in Leeuwarden, ziet dat statushouders door het afstandsonderwijs slechter presteren. ‘Ik moest toevallig net de slagingscijfers van vorig jaar inleveren en ik zag dat die lager waren dan in 2019. Vooral bij de laagopgeleide studenten, want voor hoogopgeleiden is het makkelijker om met Teams en Zoom te werken.’
Door corona is de wereld voor veel nieuwkomers kleiner geworden, denkt ook Jacqueline Dijkstra, adviseur studentenloopbaan/life coach bij ROC Friese Poort. ‘Ik merk in gesprekken met sommige studenten dat ze niet op woorden kunnen komen. Ik hoor ook veel geluiden van jongeren die zich eenzaam voelen en het moeilijk vinden om vrienden en klasgenoten niet te zien. Daardoor gaan taalontwikkeling en integratie minder snel.’
De docenten van het Friesland College en Friese Poort proberen hun studenten zoveel mogelijk te ondersteunen en te helpen, wanneer ze vragen hebben of problemen tegenkomen. Maar dat is lastig als mensen nog niet zo lang in Nederland wonen en hun problemen niet goed onder woorden kunnen brengen. Daarnaast zijn niet alle taalcursisten digitaal vaardig.

‘Blij dat ik hier zit’
Ook voor de Nigeriaanse Mary Morogbe (42) is onderwijs op afstand verre van ideaal. ‘Alles is moeilijker geworden. Je moet zelfstandig werken, maar als je niet weet hoe het werkt, dan lukt dat niet.’ Mary woont met haar drie kinderen (11, 15 en 18) in Leeuwarden. Hoewel ze hier al achttien jaar is en haar kinderen goed Nederlands spreken, geldt dat voor haar nog niet. Haar droom is om in de zorg te werken en daarvoor is goed Nederlands onontbeerlijk.
Normaal gesproken kan ze veel oefenen door haar contacten met Nederlanders via haar taalcursus en de school van haar kinderen. Maar door de lockdown valt dat nu allemaal weg. Wel fietst en wandelt ze meer met haar buitenlandse vrienden in Leeuwarden en heeft ze via videobellen meer contact met familie in Nigeria. ‘Daar is het helemaal moeilijk, wat dat betreft ben ik blij dat ik hier zit met mijn gezin.’

Drukte bij Vluchtelingenwerk
Niet alleen het wegvallen van fysiek onderwijs vinden statushouders lastig. Ook het regelen van administratieve zaken is ingewikkelder geworden nu je bij veel instanties niet meer gewoon langs kunt komen. Medewerkers van Vluchtelingenwerk zien dat mensen daardoor in de problemen komen. Op brieven van de overheid, Belastingdienst of IND moet je vaak binnen een bepaalde termijn reageren. Maar als je de inhoud niet goed begrijpt, lukt dat niet altijd.
‘Bovendien moet je nu meer zaken online regelen. Dat is voor veel vluchtelingen lastig, zeker voor mensen die nog maar kort in Nederland zijn’, zegt Foke Dijkstra, team- leider Vluchtelingenwerk Nederland van de regio Noord-Friesland. ‘De werkdruk bij ons is groter geworden, mensen komen in coronatijd vaker naar ons kantoor. Wij zijn de afgelopen periode niet dicht geweest, juist omdat er zoveel behoefte is aan hulp.’

Peptalk
Ondertussen zoeken nieuwkomers naar oplossingen om toch de taal te blijven oefenen en in contact te komen met Nederlanders. ‘Het is een zware tijd voor iedereen, maar er komt een einde aan. Als je je dat bedenkt, dan helpt dat je om sterk te blijven’, antwoordt Ayman op de vraag hoe hij zich door de crisis slaat. Wat volgens hem kan helpen is het regelen van een taalbuddy, ‘iemand die elke week met je afspreekt om samen te gaan wandelen of videobellen’.
Dijkstra benadrukt dat niet alleen spreken, maar ook luisteren en lezen belangrijk zijn voor het verbeteren van de taalbeheersing. ‘Kijk televisie, lees kranten en volg het nieuws. Dan ben je bewust bezig met taal, dat is erg belangrijk.’ Vluchtelingen hebben veel meegemaakt en zijn vaak mentaal heel sterk, vindt Dijkstra. Ze houdt een korte peptalk voor de mensen die het moeilijk hebben: ‘Zoek de motivatie om aan de slag te gaan, want je bent sterk genoeg om veel te bereiken. Blijf zoeken naar de dingen die je wél kunt doen.’

Dit artikel verscheen eerder in de Leeuwarder Courant

Foto: Manfred Antranias Zimmer (via Pixabay)