Na de oorlog: pijn en hoop

In het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden is vanaf 20 oktober een solotentoonstelling te zien van de Irakese kunstenaar Qassim Alsaedy. RFG-journalist Entisar Al-Ghareeb voerde in 2011 een bijzonder interview met deze succesvolle kunstenaar: over oorlog, ballingschap en hoe het is om opnieuw te beginnen.

Vertaling: Sonja Alferink

“Ik ben geboren in Bagdad, vlakbij de rivier de Tigris. Ik voel de stad nog steeds: de aarde, de historische plekken, de vogels, de vissen. De bijzondere geur van de stad kan ik nog steeds ruiken. Ik mis die geur, eigenlijk op alle plekken waar ik daarna ben geweest.

De periode na de oorlog was zwaar voor Irak. Mensen ontdekten hoe diep de wonden waren. Maar uiteindelijk vonden mensen de kracht om het land en zichzelf te herontdekken en verder te ontwikkelen.

In zo’n periode na een oorlog kun je twee dingen herkennen: het idee van hoop en het idee van ‘lelijkheid’. Hoop en pijn. Dat is wat een naoorlogse periode is. Enerzijds het vernietigende van de oorlog dat nog naklinkt en anderzijds de menselijke kunst die de schoonheid verbeeldt en die een nieuwe wereld voor mensen kan creëren.

Sfeer van competitie

In 1994 begon ik opnieuw. Ik was gedwongen om te verhuizen van het ene continent naar het andere: Azië, Afrika, Europa. Dat ik mijzelf opnieuw kon uitvinden in een land als Nederland, dat zo’n lange geschiedenis kent van kunstenaars en maatschappelijke ontwikkeling, was voor mij een heel belangrijke ervaring. In Nederland vind je op elke straathoek wel een galerie of een kunstenaarscollectief. De lange (kunst)geschiedenis is hier voelbaar aanwezig.

Wat ik in die jaren wel moeilijk vond, was de sfeer van competitie die heerste. De manier van kunst maken was bovendien heel anders dan ik gewend was. Dat was erg moeilijk. Maar met hard werken en positief denken ben ik er gekomen. Ik vond mezelf hier terug en ik kon mijn ervaringen herijken.

Irakezen hebben de prijs moeten betalen van de fouten die politici hebben gemaakt. Vertegenwoordigers van generaties hebben het land moeten ontvluchten. Ballingschap is nooit een makkelijke keuze. Maar waar de mensen ook terecht zijn gekomen: ze zijn altijd zichtbaar gebleven en aanwezig geweest.”

Beeld: still uit ‘Reading Traces – portrait of Qassim Alseady’ door Aad van Vliet (via Vimeo)