De Vrolijkheid in het AZC in Amsterdam

Wie in een AZC heeft gewoond weet hoe belangrijk het is om iets te doen te hebben. De kinderen gaan naar school en hebben zo in ieder geval een plek om een dagelijkse routine op te bouwen. Maar ook daarbuiten zijn activiteiten waarin zij zich veilig en geborgen kunnen voelen heel belangrijk. Dat geldt voor alle kinderen, maar die in een AZC zijn per definitie ontheemd

De Vrolijkheid is een stichting die zulke activiteiten organiseert. Wij spreken met vrijwilligers die zich daarvoor inzetten. Hier organiseren zij wekelijks een atelier waarin kinderen van (soms) 3 tot 12 jaar iets kunnen creëren met materialen. Je zou het beeldend en constructief werken kunnen noemen. Kinderen ontdekken hun eigen mogelijkheden en talenten om iets te creëren. Er is geen aanbod van techniek, maar van materiaal waarmee kan worden geëxperimenteerd. De begeleiders, allemaal vrijwilligers dus, stellen vooral vragen, observeren de kinderen in hun activiteit en bieden materialen en hulp aan ter ondersteuning van wat de kinderen willen maken. Door hun eigen ideeën te mogen uitwerken, te mogen experimenteren en op eigen niveau problemen die ze tegen komen te kunnen oplossen, bouwen de kinderen zelfvertrouwen op. Betekenis geven aan wat er om hen heen gebeurt en wat ze ervaren komt zo centraal te staan in het atelier. Iets maken is een middel om te communiceren.

Er is uit de aard der zaak in het AZC een groot verloop van deelnemers aan het atelier én de begeleiders wisselen elkaar af. Hoe krijg je het dan voor elkaar om de kinderen goed te leren kennen en ze goed te begeleiden?

Het atelier is van hun, ze voelen zich er thuis en vrij. Al zijn ook grenzen natuurlijk. Maar omdat de kinderen door de aanpak van de Vrolijkheid zich gezien en gewaardeerd weten voelen ze zich veilig en is bijsturing een kwestie van redelijkheid, niet van ingrijpen of straf. Deze werkwijze, waarin kunst en pedagogiek samengaan is afgeleid van het al tientallen jaren bestaande concept van “Reggio Emilia”.

“Wij observeren, fotograferen wat ze doen en maken een reflectieverslag, waarin we ook vragen en tips doorgeven voor een volgende keer en eventueel aan een volgende begeleider. Dat is heel waardevol, want door goed naar de kinderen te kijken kom je erachter wat ze nodig hebben om verder te komen.  Kinderen zijn een soort eigen baas hier, ze voelen zich autonoom, naast al die regeltjes van AZC en school. Elk kind is voor ons al goed zoals het is. Het hoeft niet te veranderen. Onze manier van werken maakt het mogelijk om op een andere manier dan alleen met taal te communiceren met kind. In wat ze in het atelier met de materialen doen drukken de kinderen zich uit. Het kan ook via dans, theater, muziek, in andere workshops. Het zijn allemaal manieren om te communiceren.  Over wat het kind heeft meegemaakt praten we nooit. Juist niet. De behoefte aan geborgenheid blijkt vanzelf als er een huis wordt gemaakt en ingericht bijvoorbeeld. Dan moet ook alles erbij: lekker eten, gezelligheid. En er worden wel eens “geheime vakjes” gemaakt waar die geheimpjes worden ingestopt. Het is niet de opzet om verwerkingsgesprekken te hebben, we zijn geen therapeuten.“.

Fotografie: ©Rob Godfried Video: ©Mujtaba Jalali